اصغر (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اصغر:
(وَ لاَ أَصْغَرَ مِن ذَلِكَ) اصغر: اسم تفضيل به معنى «كوچكتر» است.
از مادّه
«صغر» گرفته شده است.
به موردی از کاربرد
اصغر در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ مَا تَكُونُ فِي شَأْنٍ وَ مَا تَتْلُو مِنْهُ مِن قُرْآنٍ وَ لاَ تَعْمَلُونَ مِنْ عَمَلٍ إِلاَّ كُنَّا عَلَيْكُمْ شُهُودًا إِذْ تُفِيضُونَ فِيهِ وَ مَا يَعْزُبُ عَن رَّبِّكَ مِن مِّثْقَالِ ذَرَّةٍ فِي الأَرْضِ وَ لاَ فِي السَّمَاء وَ لاَ أَصْغَرَ مِن ذَلِكَ وَ لا أَكْبَرَ إِلاَّ فِي كِتَابٍ مُّبِينٍ) (در هيچ حال و انديشه‌اى نيستى و هيچ قسمتى از
قرآن را از جانب
خداوند، تلاوت نمى‌كنى و هيچ عملى را انجام نمى‌دهيد، مگر اينكه در آن هنگام كه وارد آن مى‌شويد ما گواه بر شما هستيم. و هيچ چيز در
زمین و
آسمان، از
پروردگار تو مخفى نمى‌ماند؛ حتّى به اندازه سنگينى ذرّه‌اى و نه كوچكتر و نه بزرگتر از آن نيست، مگر اينكه همه آن‌ها در كتابِ آشكار و لوح محفوظ
علم خداوند ثبت است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
(وَ ما يَعْزُبُ عَنْ رَبِّكَ مِنْ مِثْقالِ ذَرَّةٍ ...) این جمله كه خطاب را متوجه شخص
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نموده، از اين مى‌فهميم كه خطاب به آن جناب بر طبق سياق قبلى جريان يافته است. كلمه عزوب كه فعل مضارع يعزب از آن گرفته شده به معناى غيبت و دورى و خفاء است، و اين تعبير اشاره دارد به اينكه همه اشياء عالم نزد
خدای تعالی حاضرند، و هيچ چيز از ساحت مقدس او غايب نيست، و او هر چيزى را در كتابى حفظ و ضبط كرده و از آن كتاب چيزى زايل نمى‌شود.
اين بخش از آيه، خداوند را ناظر بر همه چيز مى‌داند و مى‌فرمايد:
«...و هيچ‌چيز در زمين و آسمان از پروردگار تو مخفى نمى‌ماند، به‌اندازه سنگينى ذرّه‌اى و نه كوچكتر از آن و نه بزرگتر از آن...» (وَ لاٰ أَصْغَرَ مِنْ ذٰلِكَ وَ لاٰ أَكْبَرَ )بايد به اين حقيقت توجه داشته باشيم كه هر گامى بر مى‌داريم و هر سخنى كه مى‌گوييم و هر انديشه‌اى كه در سر مى‌پرورانيم و هر سو نگاه مى‌كنيم و در هر حالتى هستيم، نه تنها ذات پاک خدا، بلكه فرشتگان او نيز مراقب ما هستند و با تمام توجّه ما را مى‌نگرند. كوچکترين حركتى در پهنه آسمان و زمين از ديدگاه علم او مخفى و پنهان نمى‌ماند، نه تنها مخفى نمى‌ماند، بلكه همه آن‌ها ثبت مى‌شود در آن لوحى كه محفوظ است و اشتباه و غلط و دگرگونى در آن راه ندارد، در صفحه علم بى‌پايان خدا، در انديشه فرشتگان مقربين و نويسندگان اعمال آدميان، در پرونده ما و در نامه اعمال ما.
بى‌جهت نيست كه
امام صادق (علیه‌السلام) مى‌فرمايد:
پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) هر زمان اين آيه را تلاوت مى‌فرمود شديدا گريه مى‌كرد، جايى كه پيامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) با آن‌همه اخلاص و بندگى از كار خود در برابر علم خدا ترسان باشد، حال ما و ديگران معلوم است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «اصغر»، ج۲، ص۶۰۳.
