اصطلاح نامه اصول فقه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب اصطلاح نامه اصول فقه توسط گروهی از محققین تالیف شده و مركز انتشارات
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم در
سال ۱۳۸۷ ش آن را به چاپ رسانده است.
«اصطلاح نامه اصول فقه» تالیف گروهی از محققین، مجموعه اصطلاحات استاندارد شده
اصول فقه و فهرستی منظم از واژه‌های کلیدی و کاربردی همراه با روابط معنایی بین آنها است.
هدف اساسی از تالیف کتاب تهیه طرحی از حوزه این علم برای نشان دادن روابط منطقی میان مفاهیم اصطلاحات و ترسیم کلی و مجموعی از ساختار آن است.
این مجموعه در یک مقدمه نسبتا مفصل و سه بخش
تدوین شده است. اصطلاحات بر اساس روابط معنایی و پیشینی میان مفاهیم تنظیم شده است.
در مقدمه کتاب پس از تعریف اصطلاح نامه، تاریخچه و ویژگی‌های اصطلاح نامه، فرق اصطلاح نامه با واژه نامه، و مباحثی پیرامون اصطلاح نامه‌های انگلیسی و فارسی، اصطلاح نامه علوم اسلامی و اطلاعات مفید و سودمندی درباره اصطلاح نامه اصول فقه مطرح شده است.
نمایش الفبایی اصطلاحات است. در این بخش، اصطلاحات پذیرفته شده به ساده‌ترین شیوه الفبایی به نمایش گذاشته شده است. بدین ترتیب می‌توان با دانستن نام یک اصطلاح به جایگاه آن در این علم پی برد. آگاهی و پی بردن به این روابط بین اصطلاحات، بسیار مفید می‌باشد و در واقع ظرافت اصطلاح نامه و سختی آن در همین بخش از کار است.
در واقع اصطلاح نامه نویس با استمداد از تخصص خود، روابط منطقی بین اصطلاحات را ایجاد می‌کند. در این قسمت همراه هر
اصطلاح مرجح اصطلاحات راس، وابسته اعم، اخص، غیر مرجح یادداشت دامنه و توضیح گر آورده شده است. این بخش حاوی ۵۳۹۴ اصطلاح است: ۲۳۲۸ اصطلاح غیرمرجح، ۲۳۱۰ اصطلاح وابسته، و ۲۳۹۰ اصطلاح اخص.
نمایش نظام یافته
اصطلاحات است. این بخش که دارای شش رده اصلی می‌باشد از عام‌ترین اصطلاح تا خاص‌ترین آن به شیوه‌ای خاص ردیف شده که هر رده با یک تورفتگی نشان داده شده است. در زیر هر رده، اصطلاحات مربوط به آن به صورت الفبایی آمده است. در اینجا به تقسیمات شاخه‌های اصلی و فرعی
علم اصول فقه یک جا می‌توان دست یافت و دسترسی به تمامی اصطلاحات این علم از طریق رده‌های اصلی و فرعی ممکن است نه از طریق ردیف الفبایی که در بخش اول کاربرد داشت.
علائم اختصاری (بک)، (دا. ع) و (ا. خ) در این بخش دیده نمی‌شوند چون در اینجا اصطلاحات
مرجح به کار رفته و مراتب توررفتگی نیز حاکی از محدوده
اعم و یا
اخص بودن است و اصطلاحات
مترادف وابسته با نشانه‌های خاص خود نمودار می‌گردد. در این بخش و بخش سوم وجه منطقی تقسیمات یک موضوع با عبارت راهنما بیان می‌گردد. علامت آن پرانتزی است که ذیل اصطلاح و قبل از هر تقسیم می‌آید.
نمایش سلسله مراتبی اصطلاحات
اصول فقه است. در این بخش فقط اصطلاحات
حاکم و تابع نمایش داده شده است و ساختار کلی علم از اعم به اخص به شکل درختی آمده، مراتب تورفتگی در ساختار رده‌ای هفت فاصله است که هر تورفتگی با یک نقطه مشخص شده است. رده‌های اصلی هر اصطلاح را همراه با اخص‌های آن به
سرعت می‌توان ارزیابی نمود. در اینجا نیز مانند بخش دوم، اساس منطقی تقسیمات یک موضوع با عبارت راهنما بیان گردیده و هیچ یک از علائم اختصاری که در دو بخش قبل به کار می‌رفت دیده نمی‌شود.
در پایان کتاب، فهرست منابع و مآخذ که بیش از ۱۵۰ عنوان کتاب است در ده صفحه آمده است و اصطلاحات کتاب شناسی منابع ذکر شده است.
نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
