اصحاب لواء
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
پرچمداران
مشرکان در
جنگ بدر و
اُحُد را اَصحاب لِواء گویند.
برخی از مفسران در ذیل
آیه «اِنَّ شَرَّ الدَّوابِّ عِندَ اللّهِ الصُّمُّ البُکمُ الَّذینَ لا یَعقِلون»
از اصحاب لواء یاد کرده‌اند
که در جنگهای بزرگ
زمان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) پرچمداری
مشرکان را برعهده داشته‌اند. اینان از تیره بنی
عبدالدّار بن قصی بن کلاب بودند که مانند دیگر تیره‌های
قریش در مخالفت و دشمنی با پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و
اسلام می‌کوشیدند، ازاین‌رو در
قرآن بدترین جنبندگان خوانده شده‌اند.
از بنی
عبدالدار، گروهی اندک با پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) همراه شده ۵ تن در هجرت به
حبشه شرکت جستند
و مصعب‌بن‌عمیر و سویبط‌بن‌حرمله نیز از بدریون به شمار آمدند.
چند تن دیگر، پس از
فتح مکه مسلمان شدند و پیامبر اکرم
کلید کعبه را که پیش از این در
اختیار آنان بود، به ایشان بازگرداند و آنان را از
غنایم حنین برخوردار کرد.
بنی
عبدالدار پس از هجرت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) به
مدینه، پرچمدار سپاه مشرکان بودند. در
جنگ بدر، قریشیان سه پرچم داشتند که هر سه به دست افرادی از بنی
عبدالدار بود.
در این نبرد، نضر بن حارث که خود از مُطْعِمین (کسانی که در
جنگ بدر ، مشرکان را
اطعام می‌کردند) نیز بود،
اسیر و به دست
امیر مؤمنان علی (علیه‌السلام) کشته شد
وابوعَزیز‌بن‌عمیر، برادر مصعب، به
اسارت مسلمانان درآمد و مصعب از مُحرِز، اسیرکننده او خواست تا وی را محکم نگه دارد، چون مادرش از سرمایه‌داران
مکه است و برای آزادی او اقدام خواهد کرد. گفته‌اند: مادرش ۴۰۰۰ درهم که گویا همه دارایی وی بود، به وسیله طلحه فرستاد، تا آزادش کند.
بنی
عبدالدار در
جنگ احد نیز پرچمدار بودند. بر پایه
اخبار ، قریشیان در این نبرد سه پرچم در
دار الندوه بستند؛ امّا خود همگی بر گِرد یک پرچم جمع شدند که در دست طلحة بن ابی طلحه بود.
در این
نبرد،
ابوسفیان با احساس
خطر از روند
جنگ، برای تحریکِ بنی
عبدالدار از آنان خواست که اگر از عهده نگهداری پرچم برنمی‌آیند، به آنان واگذارند. بنی
عبدالدار از این سخن خشمگین شده و بر
همت خویش افزودند.
طلحه، پرچمدار
مشرکان به میدان آمد و مبارز طلبید که
امیر مؤمنان، امام علی (علیه‌السلام) پیش آمد و در نبردی تن به تن سرش را شکافت و او را از پای درآورد.
پس از او، ابوشیبه عثمان بن ابی طلحه که پیشاپیش
زنان بود، پرچم را به دست گرفت و‌درحالی‌که از طرف آنان
تشویق می‌شد، میدان دار شد و به دست
حمزه کشته شد. سپس ابوسعدبن‌طلحه (ابوطلحه) پرچم را به
دست گرفت و او نیز به وسیله
سعد بن ابی وقاص کشته شد. مسافع‌بن‌طلحه، دیگر کسی بود که به میدان آمد و عاصم‌بن‌ثابت‌بن‌ابی‌اقلح وی را کشت.
با
قتل مسافع، کلاب بن طلحه پرچم را گرفت که
زبیر بن عوام او را کشت. سپس جُلاس (خلاس) بن طلحه به صحنه آمد، و
طلحة بن عبیدالله او را کشت. پس از آن، ارطاة بن شُرحْبیل به میدان آمد و به دست امیرمؤمنان،
علی (علیه‌السلام) کشته شد. پس از او شریح بن قارظ (فارظ) پرچمدار شد و از پای درآمد. سپس غلام او صوأب پرچم را گرفت و گویا به دست قُزمان کشته شد، هرچند درباره قاتل او افراد دیگری نیز ذکر شده‌اند.
بدین طریق پرچمداران
بنی عبدالدار که ۹ تن بودند، همگی در این
جنگ کشته شدند.
اصحاب لواء که همگی از بنی
عبدالدار بودند، می‌گفتند: ما درباره آنچه
محمد ما را به آن می‌خواند، کر و لال هستیم؛ نه چیزی را می‌شنویم و نه
تصدیق می‌کنیم.
خداوند در آیه ۲۲
انفال،
آنان را بدترین جنبندگان خوانده است
«اِنَّ شَرَّ الدَّوابِّ عِندَ اللّهِ الصُّمُّ البُکمُ الَّذینَ لا یَعقِلون»
بنا به نقل میبدی، ابن‌عباس و عکرمه گفته‌اند: آیه۲۳ انفال،
در شأن بنی
عبدالداربنقصی آمده‌است که همگی در احد کشته شدند و اینان اصحاب لواء بودند.
از مجاهد نقل است که آیه درباره عده‌ای از اینان نازل شده است
و بنا به نقلی، مقصود
آیه، بنی
عبدالدار است که جز دو تن آنان، کسی
مسلمان نشد.
بنابراین
روایت، آیه‌بعدی وضعیت آنان را چنین بیان می‌کند: «ولَو‌عَلِمَ اللّهُ فیهِم خَیرًا لاََسمَعَهُم ولَو اَسمَعَهُم لَتَوَلَّوا وهُم مُعرِضون» و اگر خداوند خیری در آن‌ها سراغ داشت به آنان
گوش شنوا می‌داد و اگر (بی‌آن که در آنان خیری سراغ داشته باشد) به آنان گوش شنوا داده بود، باز پشت می‌کردند و رویگردان می‌شدند.
الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد؛ التبیان فی تفسیرالقرآن؛ جامع البیان عن تأویل آی‌القرآن؛ جمهرة‌انساب العرب؛ السیرة النبویه، ابن‌هشام؛ صحیح‌البخاری؛ الکامل فی التاریخ؛ کشف‌الاسرار و عدة‌الابرار؛ المحبر؛ المغازی.
دائرة المعارف قرآن کریم جلد، برگرفته از مقاله«اصحاب لواء».
