• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اسماء بن خارجه فزاری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


اسماء بن خارجه مکنی به اباحسان
[۱] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمدباقر محمودی، ج۱۳، ص۱۷۴، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
[۲] ذهبی، شمس الدین محمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، ج۵، ص۷۲، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۹۹۳.    
و ابامحمد،
[۳] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، ج۹، ص۶۲، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵.    
[۴] ذهبی، شمس الدین محمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، ج۵، ص۷۲، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۹۹۳.    
از اشراف کوفه و از بزرگان قوم خویش به شمار می‌رفت.
[۵] دینوری، ابوحنیفه احمد بن داوود، الاخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، ص۳۰۳، قم، منشورات رضی، ۱۳۶۸ش.    
[۶] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمدباقر محمودی، ج۱۳، ص۱۷۳، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
[۷] ذهبی، شمس الدین محمد، سیر اعلام النبلاء، تخریج شعیب ارنؤوط، تحقیق حسین اسد، ج۵، ص۷۲، بیروت، الرساله، چاپ نهم، ۱۹۹۳.    
او از سپاهیان عمر بن سعد بود.


برخی از منابع از تولد او در قبل بعثت پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) خبر داده‌اند.
[۸] عسقلانی، ابن حجر، الاصابه فی تمییز الصحابه، تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، ج۱، ص۳۳۹، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۵.    
اسماء در زمان امارت زیاد بن ابیه بر کوفه، از مصاحبان و همنشینان او محسوب می‌شد تا جایی که به در خواست زیاد به مانند بسیاری از اشراف کوفه، به دروغ علیه حجر بن عدی گواهی داد؛ گواهی‌ای که بهانه لازم را برای معاویه فراهم آورد تا حجر بن عدی و یارانش را در مرج عذراء به شهادت برساند.
[۹] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمدباقر محمودی، ج۵، ص۲۵۴، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
[۱۰] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج۴، ص۲۰۱.    


در زمان امارت عبیدالله بن زیاد بر کوفه، اسماء به همراه بسیاری از سران کوفه به حمایت از ابن زیاد برخاست و در زمان قیام مسلم بن عقیل، همراه و همگام با دیگر اشراف و سران قبایل همسو با ابن زیاد، در پراکنده ساختن یاران مسلم و شکست قیام او، نقشی اساسی ایفا کرد.
[۱۱] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمدباقر محمودی، ج۱۳، ص۱۷۸، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.
نقل شده او برای به شهادت رساندن مسلم نیز تلاش‌هایی را از خود نشان داده بود.
[۱۲] بحرانی، عبدالله، العوالم الامام الحسین علیه‌السّلام، تحقیق مدرسه الامام المهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف، ص۶۹۷، قم، مدرسه الامام المهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف، چاپ اول، ۱۴۰۷.    

او همچنین به دستور عبیدالله بن زیاد و با همراهی محمد بن اشعث، هانی بن عروه را به دارالاماره کشاند و موجبات اسارت و سپس شهادت او را فراهم آورد.
[۱۳] دینوری، ابوحنیفه احمد بن داوود، الاخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، ص۲۳۶-۲۳۷، قم، منشورات رضی، ۱۳۶۸ش.    
[۱۴] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمدباقر محمودی، ج۲، ص۸۰، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
[۱۵] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج۴، ص۲۷۲.    
[۱۶] ابن سعد بغدادی، محمد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد بن صامل السلمی، طائف، مکتبة الصدیق، چاپ اول، ۱۹۹۳، خامسه۱، ص۴۶۲.
اما پس از اطلاع از حیله ابن زیاد، به شدت به او اعتراض کرد و عبیدالله هم دستور ضرب و شتمش را صادر کرد و مدتی او را به زندان افکند.
[۱۷] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج۴، ص۲۷۴.    
[۱۸] مسکویه، ابوعلی، تجارب الامم، تحقیق ابوالقاسم امامی، تهران، سروش، چاپ دوم، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۴۷-۴۹.    
[۱۹] کوفی، ابن اعثم، کتاب الفتوح، ج۵، ص۴۸.    


اسماء از سپاهیان عمر بن سعد و از شرکت کنندگان در واقعه جانسوز کربلا نیز بود. نقل شده زمانی که سپاه کوفه برای جدا کردن سرهای شهدا به جستجو در میان کشته‌ها پرداخته بودند، پیکر نیمه جان حسن بن حسن (علیه‌السّلام) را در میان کشته‌ها زنده یافتند اسماء بن خارجه فزاری که از خویشان مادری او به حساب می‌آمد، وساطت کرد و جسم مجروح او را با خود به کوفه برد و مداوا کرد و پس از آنکه زخمهایش التیام یافت او را به مدینه بازگرداند.
[۲۰] حسنی، ابن عنبه، عمدة الطالب فی انساب آل ابیطالب، قم، انصاریان، ۱۴۱۷، ص۹۲.
[۲۱] مالکی مکی، علی بن محمد، الفصول المهمه فی معرفة الائمه، تحقیق سامی الغریری، ج۲، ص۷۵۰-۷۵۱، دار الحدیث، چاپ اول، ۱۴۲۲.    
به نقل دیگر اسماء، به واسطه نسبت خویشاوندی با مادر حسن مثنی، او را از میان اسرای اهل بیت (علیه‌السّلام) بیرون آورد و گفت: «به خدا قسم کسی قادر به دستیابی بر پسر خوله (نام مادر حسن مثنی) نخواهد بود.» عمر بن سعد با دیدن این وضعیت، دستور داد تا کسی متعرض ابی حسان (کنیه اسماء بن خارجه ابی حسان بود) نشود.
[۲۲] شیخ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۲۵.    


پس از قیام مختار، اسماء مخفی شد تا اینکه روزی به وی خبر رسید که مختار بین اصحابش از او سخن به میان آورده است، پس از ترس جانش به بیابان گریخت؛ او گاه در منازل بنی عبس و گاه در منازل غیر بنی عبس زندگانی به سر می‌کرد تا اینکه مختار به شهادت رسید و او به کوفه برگشت.
[۲۳] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمدباقر محمودی، ج۶، ص۴۱۰، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
به نقلی دیگر اسماء از بیم مجازات مختار فرار کرد و به همراه تنی چند از افراد خانواده و یاران خود کنار چشمه آبی به نام "ذروة" که متعلق به قبیله بنی اسد بود رفت و تا زمان شهادت مختار، در همانجا سکونت اختیار کرد.
[۲۴] دینوری، ابوحنیفه احمد بن داوود، الاخبارالطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، ص۳۰۳-۳۰۴، قم، منشورات رضی، ۱۳۶۸ش.    
در این مدت به دستور مختار خانه اش را ویران کردند.
[۲۵] کوفی، ابن اعثم، کتاب الفتوح، ج۶، ص۲۵۴.    

در برخی از منابع آمده که او بر عبدالملک بن مروان – خلیفه اموی- وارد شد و از سوی او مورد تکریم قرار گرفت.
[۲۶] عسقلانی، ابن حجر، الاصابه فی تمییز الصحابه، تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، ج۱، ص۳۳۹، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۵.    
[۲۷] ذهبی، شمس الدین محمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، ج۵، ص۷۲، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۹۹۳.    
دیدار مشابهی هم برای او، در برخی از منابع با حجاج بن یوسف ثقفی به ثبت رسیده است.
[۲۸] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمدباقر محمودی، ج۷، ص۸۱-۸۲، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
نقل شده است که سعایت او نسبت به کمیل بن زیاد، زمینه‌ی شهادت این یار مخلص امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) را توسط حجاج فراهم آورد.
[۲۹] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج۳، ص۴۳۲.    
[۳۰] ضبی، سیف بن عمر، الفتنه و وقعة الجمل، تحقیق احمد راتب عرموش، ص۸۳، بیروت، دارالنفائس، چاپ اول، ۱۳۹۱.    


مرگ اسماء بن خارجه در منابع مختلف نقل شده است. عده‌ای وفات او را در سال شصت،
[۳۱] عسقلانی، ابن حجر، الاصابه فی تمییز الصحابه، تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، ج۱، ص۳۳۹، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۵.    
برخی سال شصت و پنج،
[۳۲] ابن حبان، الثقات، حیدرآباد، چاپخانه مجلس دائرة المعارف العثمانیه، مؤسسه الکتب الثقافیه، ج۴، ص۵۹.    
[۳۳] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمدباقر محمودی، ج۱۰، ص۲۱۳، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.
[۳۴] عسقلانی، ابن حجر، الاصابه فی تمییز الصحابه، تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، ج۱، ص۳۳۹، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۵.    
بعضی سال شصت و شش
[۳۵] ابن خیاط، خلیفه، تاریخ خلیفة بن خیاط، تحقیق فواز، ص۱۶۴، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۵.    
[۳۶] کتبی، ابن شاکر، فوات الوفیات، تحقیق علی محمد بن یعوض الله و عادل احمد عبدالموجود، ج۱، ص۲۰۲، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۲۰۰۰.    
[۳۷] صفدی، الوافی بالوفیات، تحقیق احمد ارنؤوط و ترکی مصطفی، ج۹، ص۳۸، بیروت، داراحیاء التراث، ۲۰۰۰.    
[۳۸] ابن اثیر، علی بن ابی کرم، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۲۶۰، بیروت، دار صادر-دار بیروت، ۱۹۶۵.    
و عده‌ای هم مرگ او را در سال هشتاد و دو هجری،
[۳۹] کتبی، ابن شاکر، فوات الوفیات، تحقیق علی محمد بن یعوض الله و عادل احمد عبدالموجود، ج۱، ص۲۰۲، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۲۰۰۰.    
[۴۰] صفدی، الوافی بالوفیات، تحقیق احمد ارنؤوط و ترکی مصطفی، ج۹، ص۳۸، بیروت، داراحیاء التراث، ۲۰۰۰.    
در سن هفتاد
[۴۱] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، ج۹، ص۶۲، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵.    
یا هشتاد سالگی
[۴۲] ابن حبان، الثقات، حیدرآباد، ج۴، ص۵۹، چاپخانه مجلس دائرة المعارف العثمانیه، مؤسسه الکتب الثقافیه.    
[۴۳] کتبی، ابن شاکر، فوات الوفیات، تحقیق علی محمد بن یعوض الله و عادل احمد عبدالموجود، ج۱، ص۱۶۹، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۲۰۰۰.    
[۴۴] صفدی، الوافی بالوفیات، تحقیق احمد ارنؤوط و ترکی مصطفی، ج۹، ص۳۸، بیروت، داراحیاء التراث، ۲۰۰۰.    
دانسته‌اند.

اسماء بن خارجه فزاری در برخی از منابع رجالی از تابعین و از رجال طبقه اول به شمار می‌رود.
[۴۵] ابن حبان، مشاهیر علماء الامصار، تحقیق مرزوق علی ابراهیم، ص۱۲۴، بیروت، دارالوفاء، چاپ اول، ۱۴۱۱.    
[۴۶] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۱، ص۳۰۵، بیروت، دارالعلم للملایین، چاپ هشتم، ۱۹۸۶.    
او از «جماعتی از اصحاب نبی اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)»
[۴۷] ابن حبان، الثقات، حیدرآباد، ج۴، ص۵۹، چاپخانه مجلس دائرة المعارف العثمانیه، مؤسسه الکتب الثقافیه.    
[۴۸] سمعانی، عبدالکریم، الانساب، ج۱۰، ص۲۱۳، تحقیق عبدالرحمن بن یحیی المعلمی الیمانی، حیدرآباد، مجلس دائرة المعارف العثمانیه، چاپ اول، ۱۹۶۲.    
از جمله علی بن ابیطالب (علیه‌السّلام) و ابن مسعود روایت نقل کرده است.
[۴۹] ذهبی، شمس الدین محمد، سیر اعلام النبلاء، تخریج شعیب ارنؤوط، تحقیق حسین اسد، ج۳، ص۵۳۶، بیروت، الرساله، چاپ نهم، ۱۹۹۳.    
ابن حبان در کتابش او را از راویان موثق برمی شمارد.
[۵۰] ابن حبان، الثقات، حیدرآباد، ج۴، ص۵۹، چاپخانه مجلس دائرة المعارف العثمانیه، مؤسسه الکتب الثقافیه.    


۱. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمدباقر محمودی، ج۱۳، ص۱۷۴، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
۲. ↑ ذهبی، شمس الدین محمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، ج۵، ص۷۲، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۹۹۳.    
۳. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، ج۹، ص۶۲، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵.    
۴. ↑ ذهبی، شمس الدین محمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، ج۵، ص۷۲، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۹۹۳.    
۵. ↑ دینوری، ابوحنیفه احمد بن داوود، الاخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، ص۳۰۳، قم، منشورات رضی، ۱۳۶۸ش.    
۶. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمدباقر محمودی، ج۱۳، ص۱۷۳، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
۷. ↑ ذهبی، شمس الدین محمد، سیر اعلام النبلاء، تخریج شعیب ارنؤوط، تحقیق حسین اسد، ج۵، ص۷۲، بیروت، الرساله، چاپ نهم، ۱۹۹۳.    
۸. ↑ عسقلانی، ابن حجر، الاصابه فی تمییز الصحابه، تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، ج۱، ص۳۳۹، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۵.    
۹. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمدباقر محمودی، ج۵، ص۲۵۴، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
۱۰. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج۴، ص۲۰۱.    
۱۱. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمدباقر محمودی، ج۱۳، ص۱۷۸، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.
۱۲. ↑ بحرانی، عبدالله، العوالم الامام الحسین علیه‌السّلام، تحقیق مدرسه الامام المهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف، ص۶۹۷، قم، مدرسه الامام المهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف، چاپ اول، ۱۴۰۷.    
۱۳. ↑ دینوری، ابوحنیفه احمد بن داوود، الاخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، ص۲۳۶-۲۳۷، قم، منشورات رضی، ۱۳۶۸ش.    
۱۴. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمدباقر محمودی، ج۲، ص۸۰، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
۱۵. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج۴، ص۲۷۲.    
۱۶. ↑ ابن سعد بغدادی، محمد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد بن صامل السلمی، طائف، مکتبة الصدیق، چاپ اول، ۱۹۹۳، خامسه۱، ص۴۶۲.
۱۷. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج۴، ص۲۷۴.    
۱۸. ↑ مسکویه، ابوعلی، تجارب الامم، تحقیق ابوالقاسم امامی، تهران، سروش، چاپ دوم، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۴۷-۴۹.    
۱۹. ↑ کوفی، ابن اعثم، کتاب الفتوح، ج۵، ص۴۸.    
۲۰. ↑ حسنی، ابن عنبه، عمدة الطالب فی انساب آل ابیطالب، قم، انصاریان، ۱۴۱۷، ص۹۲.
۲۱. ↑ مالکی مکی، علی بن محمد، الفصول المهمه فی معرفة الائمه، تحقیق سامی الغریری، ج۲، ص۷۵۰-۷۵۱، دار الحدیث، چاپ اول، ۱۴۲۲.    
۲۲. ↑ شیخ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۲۵.    
۲۳. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمدباقر محمودی، ج۶، ص۴۱۰، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
۲۴. ↑ دینوری، ابوحنیفه احمد بن داوود، الاخبارالطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، ص۳۰۳-۳۰۴، قم، منشورات رضی، ۱۳۶۸ش.    
۲۵. ↑ کوفی، ابن اعثم، کتاب الفتوح، ج۶، ص۲۵۴.    
۲۶. ↑ عسقلانی، ابن حجر، الاصابه فی تمییز الصحابه، تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، ج۱، ص۳۳۹، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۵.    
۲۷. ↑ ذهبی، شمس الدین محمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، ج۵، ص۷۲، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۹۹۳.    
۲۸. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمدباقر محمودی، ج۷، ص۸۱-۸۲، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
۲۹. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج۳، ص۴۳۲.    
۳۰. ↑ ضبی، سیف بن عمر، الفتنه و وقعة الجمل، تحقیق احمد راتب عرموش، ص۸۳، بیروت، دارالنفائس، چاپ اول، ۱۳۹۱.    
۳۱. ↑ عسقلانی، ابن حجر، الاصابه فی تمییز الصحابه، تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، ج۱، ص۳۳۹، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۵.    
۳۲. ↑ ابن حبان، الثقات، حیدرآباد، چاپخانه مجلس دائرة المعارف العثمانیه، مؤسسه الکتب الثقافیه، ج۴، ص۵۹.    
۳۳. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمدباقر محمودی، ج۱۰، ص۲۱۳، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.
۳۴. ↑ عسقلانی، ابن حجر، الاصابه فی تمییز الصحابه، تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، ج۱، ص۳۳۹، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۵.    
۳۵. ↑ ابن خیاط، خلیفه، تاریخ خلیفة بن خیاط، تحقیق فواز، ص۱۶۴، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۵.    
۳۶. ↑ کتبی، ابن شاکر، فوات الوفیات، تحقیق علی محمد بن یعوض الله و عادل احمد عبدالموجود، ج۱، ص۲۰۲، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۲۰۰۰.    
۳۷. ↑ صفدی، الوافی بالوفیات، تحقیق احمد ارنؤوط و ترکی مصطفی، ج۹، ص۳۸، بیروت، داراحیاء التراث، ۲۰۰۰.    
۳۸. ↑ ابن اثیر، علی بن ابی کرم، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۲۶۰، بیروت، دار صادر-دار بیروت، ۱۹۶۵.    
۳۹. ↑ کتبی، ابن شاکر، فوات الوفیات، تحقیق علی محمد بن یعوض الله و عادل احمد عبدالموجود، ج۱، ص۲۰۲، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۲۰۰۰.    
۴۰. ↑ صفدی، الوافی بالوفیات، تحقیق احمد ارنؤوط و ترکی مصطفی، ج۹، ص۳۸، بیروت، داراحیاء التراث، ۲۰۰۰.    
۴۱. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، ج۹، ص۶۲، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵.    
۴۲. ↑ ابن حبان، الثقات، حیدرآباد، ج۴، ص۵۹، چاپخانه مجلس دائرة المعارف العثمانیه، مؤسسه الکتب الثقافیه.    
۴۳. ↑ کتبی، ابن شاکر، فوات الوفیات، تحقیق علی محمد بن یعوض الله و عادل احمد عبدالموجود، ج۱، ص۱۶۹، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۲۰۰۰.    
۴۴. ↑ صفدی، الوافی بالوفیات، تحقیق احمد ارنؤوط و ترکی مصطفی، ج۹، ص۳۸، بیروت، داراحیاء التراث، ۲۰۰۰.    
۴۵. ↑ ابن حبان، مشاهیر علماء الامصار، تحقیق مرزوق علی ابراهیم، ص۱۲۴، بیروت، دارالوفاء، چاپ اول، ۱۴۱۱.    
۴۶. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۱، ص۳۰۵، بیروت، دارالعلم للملایین، چاپ هشتم، ۱۹۸۶.    
۴۷. ↑ ابن حبان، الثقات، حیدرآباد، ج۴، ص۵۹، چاپخانه مجلس دائرة المعارف العثمانیه، مؤسسه الکتب الثقافیه.    
۴۸. ↑ سمعانی، عبدالکریم، الانساب، ج۱۰، ص۲۱۳، تحقیق عبدالرحمن بن یحیی المعلمی الیمانی، حیدرآباد، مجلس دائرة المعارف العثمانیه، چاپ اول، ۱۹۶۲.    
۴۹. ↑ ذهبی، شمس الدین محمد، سیر اعلام النبلاء، تخریج شعیب ارنؤوط، تحقیق حسین اسد، ج۳، ص۵۳۶، بیروت، الرساله، چاپ نهم، ۱۹۹۳.    
۵۰. ↑ ابن حبان، الثقات، حیدرآباد، ج۴، ص۵۹، چاپخانه مجلس دائرة المعارف العثمانیه، مؤسسه الکتب الثقافیه.    


سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «قاتلان امام حسین (علیه‌السّلام)»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۳/۳.    


رده‌های این صفحه : تاریخ زندگانی امام حسین | تاریخ معصومان | دشمنان امام حسین | نهضت عاشورا
جعبه ابزار