اسرار کفارات
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اگر حج‌گزار مرتکب برخی از
محرمات احرام شود، باید
کفاره بدهد که به تناسب نوع جرم و
زمان و
مکان آن و دیگر شرایط نوع و مقدار کفاره متفاوت خواهد بود.
در یک نگاه کلی کفارات احرام به سه گروه تقسیم می‌شود:
۱. ذبح
شتر،
گاو و
گوسفند؛
۲. اطعام فقرا و پرداخت قیمت چیزی که تلف شده است؛
۳. ذکر
تلبیه و
استغفار و
توبه؛
استعمال بوی خوش،
قسم راست و
دروغ و
صید از جمله محرماتی است که کفاره آنها از قسم اول و دوم است و نگاه به
آینه و ارتکاب فسوق از مواردی است که کفاره مالی برای آن منظور نشده است.
درباره اسرار وجوب دادن کفاره، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
قرآن کریم در تاثیر گذاری
تقوا می‌فرماید: ان تتقوا الله یجعل لکم فرقانا و یکفر عنکم سیئاتکم و یغفر لکم.
نتیجه تقوا، محو آثار
گناه و
آمرزش خداوند است. برخی از مفسران کفاره سیئات را اشاره به آثار روانی و اجتماعی گناهان و غفران را بخشش خداوند و رهایی از
عذاب اخروی تفسیر کرده‌اند.
در آیه دیگر در مقام بیان حق
قصاص می‌فرماید: فمن تصدق به فهو کفارة له.
امام صادق(علیه‌السّلام) در تفسیر این آیه می‌فرماید: «کسی که عفو کند به همان اندازه از گناهان او بخشیده می‌شود».
در هر دو آیه کفاره به معنای پوشش خطا و جبران گناه و آمرزش الهی تفسیر شده است.
در آیه شریفه دیگری قرآن در اهمیت ترک محرمات الهی می‌فرماید: تلک حدود الله و للکافرین عذاب الیم؛
یعنی، محرمات حدود الهی‌اند که نباید کسی به مخالفت با آن برخیزد و مجازات کسانی که رعایت
حدود را نکنند، عذاب الیم است. اینجا نقش کفارات به خوبی روشن می‌شود که کفاره جبران کننده این خسارت است و مرتکب حرام با پرداخت کفاره، خود را از عذاب الیم نجات می‌دهد.
کفارات علاوه بر پالایش
روح از آلودگی ارتکاب
حرام، ریشه‌های
ایمان و باورهای دینی را تقویت می‌کند و
انسان را نسبت به مقررات دینی پایبندتر و جدی‌تر می‌سازد؛ زیرا اگر کسی مرتکب گناه شود و خود را ملزم به کفاره نداند، به مرور نسبت به انجام محرمات جسورتر خواهد شد و در نهایت ریشه‌های ایمان در جان او خشک خواهد گردید. اما کسی که پس از ارتکاب حرام به جبران آن همت می‌گمارد، این اهتمام به جبران اشتباه و خطا، به تقویت ایمان او ختم می‌شود. قرآن کریم پس از بیان کفارات
ظهار، در تاثیر گذاری انجام کفارات و سر وجوب آن می‌فرماید: ذلک لتؤمنوا بالله و رسوله
و در آیه دیگر به دنبال بیان کفاره «شکستن قسم» می‌فرماید: کذلک یبین الله لکم آیاته لعلکم تشکرون.
تمام کفارات جنبه بازدارنده دارند؛ به ویژه اگر مجازات مالی باشند که به مراتب از مجازات بدنی بیشتر خواهد بود. این نوع مجازات‌ها سبب می‌شود فرد قبل از ارتکاب حرام، به عواقب آن و مجازاتی که باید در همین
دنیا پاسخگو باشد، بیندیشد و از انجام حرام منصرف شود. نیروی بازدارندگی کفارات در
مناسک حج، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و سنگینی برای کفارات، می‌تواند از ارتکاب
محرمات حج پیشگیری کند.
مرحله‌بندی موجود در اکثر کفارات _که از یک حداکثر شروع می‌شود و به دلیل ضعف خطاکار در تحمل کفاره به حداقل می‌رسد_ نشان می‌دهد که
کفاره، صرفا به منظور مجازات نیست؛ بلکه چون هدف تربیتی در آن نهاده شده است، وقتی فرد توانایی حداکثر را ندارد، نوبت به مرحله بعد می‌رسد تا جایی که با استغفار و
توبه از او پذیرفته می‌شود و در
حقیقت به او فهمانده می‌شود که خطا کرده و او نیز مجازات را قبول می‌کند؛ اما به دلیل ناتوانی این مجازات بر او بخشیده می‌شود.
معاونت امور روحانیون، پیش درآمدی بر فرهنگ نامه اسرار و معارف حج، ج۱، ص۱۷۷، برگرفته از مقاله «اسرار کفارات».
