اسرار مسجد النبی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مسجد پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) _که در قسمت شرقی
مدینه بنا شده_ پس از
مسجد الحرام، مشهورترین و شریف‌ترین مسجد در تاریخ
اسلام است. در واقع پس از آنکه
حضرت محمد(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به مدینه رسید، نخستین کارش، بنای مسجد بود تا آن جا را مکان
عبادت، مرکز فرمانروایی، ضیافت‌گاه، محکمه داوری، مجلس رای، مقر راهنمایی و محل
محبت و الفت میان
مسلمانان قرار دهد.
زمین مسجد النبی، از آن دو
یتیم بود در آنجا
خرما خشک می‌کردند.
رسول خدا آن را به مبلغ ده دینار از ولی دو طفل خرید و
مسجد را در آنجا ساخت. مساحت مسجد در آن روز حدود ۲۰۷۱ متر مربع بوده است.
مسجد النبی، پس از مسجد الحرام، از شرافت و قداست ویژه‌ای برخوردار است و
نماز در آنجا
ثواب و فضیلت فراوانی دارد. در واقع این مسجد شریف، تجلی گاه تام و تمام عبادت
خداوند بر روی
زمین و محل ارتباط و مناجات مخصوص با او است.
رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) درباره نماز خواندن در این مسجد فرمود: «الصلاة فی مسجدی هذا خیر من الف صلاة فیما سواه من المساجد الا المسجد الحرام»؛ «یک نماز در مسجد من، بهتر از هزار نماز در دیگر مساجد است، مگر در مسجد الحرام».
در این مسجد شریف بود که مسلمانان، نمازهای پنج گانه را با شکوه تمام و به جماعت، اقامه می‌کردند و معارف ناب آن را از رسول گرامی یاد می‌گرفتند؛ چنان که صاحب
جامع السعادات می‌گوید: «چون به مسجد آن حضرت در آمدی، به یاد آر که نخستین موضعی که فرائض
الهی در آن به پا داشته شده، آنجا است و آن جایگاه افضل خلق خدا در حیات و ممات است و بسیار امیدوار باش که
خداوند به دخول خاشعانه تو در آن مکان مقدس، بر تو رحم کند..».
رسول خدا می‌فرماید: «ان خیرما رکبت
الیه الرواحل مسجدی هذا، والبیت العتیق»؛
«بهترین مقصدی که مرکب‌ها را به سوی آن سوار شوند، این مسجد من و
خانه خدا است».
بر این اساس هم نفس حضور در این مسجد، دارای ارزش و فضیلت است و هم نماز و عبادت در آن.
مسجد النبی، یاد آور خاطرات و داستان‌های فراوانی از صدر
اسلام و بیانگر رویدادها و حوادث مختلفی از آن دوران است. این مسجد، همان جایی است که به وسیله پیامبر اکرم و یارانش بنا شد.
آن حضرت سال‌ها در آن زندگی کرد، نماز خواند،
خطابه نمود، مردم را رهبری کرد و در نهایت جان به جان آفرین تسلیم نموده و تا ابد در آن آرمید. آنجا محل زندگی و حضور مستمر و دائمی
پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است. نمازهای با شکوه جماعت،
اعتکاف و شب زنده‌داری، قرائت قرآن، دستگیری از مستمندان، تعاون و همدلی مسلمانان و همه در این مسجد به خوبی نمودار است.
نخستین
پیمان «اخوت و برادری مسلمانان» در این مسجد بسته شد و آخرین سخنرانی وداع رسول نیز در آن ایراد گردید.
«استوانه سریر»، محلی است که رسول خدا در ایام اعتکاف، در آنجا به سر می‌برد و برای آن حضرت برگ‌هایی از درخت خرما پهن می‌کردند تا
استراحت کند.
«استوانه مهاجرین»، نام ستونی است که مهاجران، معمولا در کنار این ستون می‌نشستند و با یکدیگر سخن می‌گفتند و یا
عبادت می‌کردند.
«استوانه حنانه»، جایی است که رسول خدا با تکیه بر تنه درخت خرمایی، خطبه می‌خواند و زمانی که آن حضرت از آن جدا شد و به طرف
منبر تازه ساز رفت، از این درخت ناله برخاست (شبیه ناله شتر ماده‌ای که از بچه خود جدا می‌شود) و از فراق پیامبر شکوه سرداد.
«صفه»، نام مکانی است که گروهی از مهاجران
مسلمان (که خانه نداشتند)، در سال‌های اولیه
هجرت در آنجا سکونت داشتند (افرادی مانند
بلال،
ابوذر،
مقداد، حذیفه، و).
«استوانه حرس»، مکان نگهبانی
حضرت علی(علیه‌السّلام) بود که از جان گرامی پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) همچون جان عزیزش محافظت می‌کرد. آنجا مصلای
امام و یاد آور عبادت‌ها و شب زنده داری‌های آن حضرت نیز بود.
یکی از مکان‌های با فضیلت و گرامی مسجد النبی، روضه مبارکه است؛ همان محلی که پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) درباره‌اش فرمود: «ما بین بیتی و منبری روضة من ریاض الجنة و منبری علی ترعة من ترع الجنة»؛
«میان
قبر من و
منبر من، باغی از باغ‌های
بهشت است و منبر من بر دریچه‌ای از دریچه‌های بهشت می‌باشد».
روضه نبوی در ناحیه جنوب شرقی (رو به سوی
قبله) مسجد قرار دارد؛ یعنی، مسافت میان قبر پیغمبر و منبر آن حضرت (به طول ۲۲ متر و عرض ۱۵ متر). در این محدوده؛ مرقد مطهر، منبر و محراب واقع شده و نماز خواندن در آنجا بسیار ثواب دارد. در روضة النبی، می‌توان به روشنی راه بهشت را پیدا کرد و در تبعیت از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و قرار گرفتن در پشت سر آن حضرت (چنان که پشت سر منبر و
محراب پیامبر قرار می‌گیریم)، با بهشت و
ملکوت الهی پیوند بر قرار کرد. برای رسیدن به بهشت
الهی «رضوان
الهی»، باید با پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و عترت او
بیعت کرد و فاصله بین
زمین و
آسمان را در اندک زمانی پیمود. قرآن درباره
مسلمانان می‌فرماید: لقد رضی الله عن المؤمنین اذ یبایعون تحت الشجرة و به راستی تمامی مومنان در طول تاریخ، می‌توانند در اینجا با پیامبرشان دست بیعت و
اطاعت دهند و در نورانی‌ترین مکان‌ها، به خدا و رضوان او برسند.
یکی از بهترین نقاط مسجد، مدفن رسول خدا است؛ پیامبری که محبوب خدا و خلق بود و میراث گران بهای اسلام، حاصل تلاش ۲۳ ساله آن حضرت بود. پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در همان حجره‌ای که رحلت نمود، دفن گردید.
از همین مکان مقدس، آن حضرت به سوی
عرش پرگشود و این همان حجره خاطره انگیز است که افتخار و درد و فراق را باهم در خود دارد.
این بارگاه نورانی پیامبر
رحمت و عطوفت است و زائر با تمام وجود از عنایت‌ها و برکات آن بهره‌مند می‌شود و به «رحمة للعالمین» بودن رسول گرامی
یقین می‌کند. اینجا مکان
توسل و
شفاعت است و هر کس در آن جا با آگاهی و
اخلاص به
زیارت بپردازد، از شفاعت
پیامبر اکرم، بهره‌مند می‌شود: «من اتانی زائرا وجبت له شفاعتی و من وجبت له شفاعتی، وجبت له الجنة»؛
«کسی که به زیارت من بیاید، شفاعت من بر او
واجب می‌شود و کسی که شفاعت بر او واجب شود، بهشت بر او واجب می‌گردد».
امام حسین(علیه‌السّلام) به جدش رسول خدا عرض کرد: «
پاداش کسی که شما را زیارت کند چیست؟ پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) پاسخ داد: فرزندم کسی که در زندگی یا پس از
مرگ، مرا یا پدرت، یا برادرت و یا تو را زیارت کند؛ بر من است که
روز قیامت به دیدارش رفته و او را از گناهانش نجات دهم».
آری مسجد پیامبر، مکان نجات و رستگاری و شکوفایی و بالندگی است. حتی بسیاری از خواسته‌ها و حاجات
انسان نیز در آن جا برآورده می‌شود؛ چنان که
امام صادق(علیه‌السّلام) می‌فرماید: «هر گاه وارد مسجد شدی، پس روز چهارشنبه بین
قبر و
منبر، کنار ستونی که نزدیک قبر است
نماز بخوان و کنار آن
دعا کن و از
خداوند، هر حاجتی را که در کار آخرت، یا دنیا می‌خواهی بطلب. روز دوم کنار ستون
توبه و روز سوم کنار جایگاه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) مقابل ستونی که خلوق (عطر) آن زیاد است؛ پس نزد این ستون‌ها برای هر حاجتی، خدا را می‌خوانی و این سه روز را
روزه می‌گیری».
مسجد النبی علاوه بر آنکه محل
عبادت و تعلیم مسلمانان بود؛ محل تجمع و
حکومت نیز بود. در واقع حضرت رسول در سالیان طولانی حضور در
مدینه، از همین مسجد، فرمان
جهاد و دستورات حکومتی را صادر می‌کرد و حدود
الهی را اجرا و قوانین
اسلام را تبیین می‌نمود. محل شور و مشورت آن حضرت با مسلمانان و ارتباط با میهمان‌های رسمی و سران قبایل بود؛ چنان که «اسطوانةالوفود»، محل ملاقات‌های روزانه
پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) با سران قبایل و هیات‌های اعزامی از سایر بلاد بود.
آری پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)
حکومت دینی خود را از همان مسجد تاسیس کرد و برنامه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی
جهان اسلام را از همان جا اداره نمود و پیمان‌های مهمی با مسلمانان و سایر بلاد در همان جا منعقد کرد با مطالعه همه این موارد، می‌توان به روشنی دریافت که پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) با انتخاب این
مسجد به عنوان محل حکومت، پیوند عمیقی میان دین و سیاست بر قرار کرد و رنگ و بوی معنوی و اخلاقی به «سیاست» داد.
مسجد شریف نبوی، محل دائمی نزول
قرآن و آمد و شد
فرشتگان، به خصوص فرشته وحی بود.
استوانه «مربعه القبر» (مقام جبرئیل)، محلی است که ملک مقرب (حضرت
جبرئیل)، بر رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) وارد می‌شد و خدمت آن حضرت می‌رسید؛ اینجا درب ورودی خانه
حضرت فاطمه زهرا نیز بوده است.
بر این اساس، نور
یقین و هدایت‌گری، از آنجا درخشیدن گرفت و ندای حق طلبی پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، با اخذ پیام‌های
الهی، به جهان گسترش یافت و پرده‌های
کفر و
شرک را بردرید و ابرهای ضلالت پراکنده شد تا زمین به انوار
الهی منور گردد.
از مسجد شریف نبوی، داعیان و مبلغان اسلام، مشعل‌های
علم و رسالت و
صلح را به اکناف و اطراف زمین بردند تا عالم را از لوث ظلمت،
جهل، کفر و طغیان بزدایند و نور علم، تمدن،
عدالت و
ایمان را بگسترانند.
آری مسلمانان در این مسجد، به یادگیری قرآن و آموزه‌های
دین می‌پرداختند و آن را به سایر بلاد منتقل می‌کردند.
مسجد النبی از آغاز تاسیس تاکنون، محل
تهجد و شب زنده‌داری بسیاری از بزرگان و مسلمانان بوده و عده‌ای از گنه کاران امت نیز در آنجا، به شرف توبه نایل آمده‌اند.
«مقام تهجد» (جنب خانه مطهر فاطمه زهرا، محل اقامه
نماز شب رسول خدا بوده است. بر اساس برخی از نقل‌ها، وقتی همه مردم به
خواب می‌رفتند، آن حضرت در پشت خانه
حضرت علی(علیه‌السّلام)، حصیری می‌انداخت و نماز شب می‌خواند.
مسلمانان در گذر
زمان، سخت به استوانه‌ای که در محل این محراب بود، علاقه مند بودند و اکنون نیز برای نماز خواندن در پشت محراب تهجد، اجتماع می‌کنند.
علاوه بر این، ستون توبه، یادآور خاطره‌ای است درباره یکی از اصحاب رسول خدا (ابولبابه)؛ زمانی که وی در حق مسلمانان
خیانت کرد و بعد به خطای خود پی برد، مستقیم به سوی مسجد رفت و خود را به یکی از ستون‌ها بست و شروع به
گریه و زاری کرد. بسیار نماز خواند و دست
تضرع و توبه به درگاه
الهی باز کرد و خداوند نیز
توبه او را پذیرفت و به همین جهت، نام آن به ستون توبه معروف است.
امام صادق(علیه‌السّلام) نیز سفارش به اقامه نماز در کنار این ستون کرده است.
مسجد گرامی
پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، همواره پیوندی وثیق با
اهل بیت(علیهم‌السّلام) دارد. در همین جا بود که تمامی درهای خانه‌ها _که به مسجد باز می‌شد_ به دستور خدا و پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، بسته شد؛ مگر درب خانه حضرت علی(علیه‌السّلام). این بدان جهت بود که مسلمانان، گاهی بدون
طهارت، وارد مسجد می‌شدند و این منافی با قداست و شرافت آنجا بود؛ اما این حکم شامل پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و امام علی(علیه‌السّلام) و خاندان گرامی‌اش نمی‌شد؛ چون هیچ ناپاکی و پلیدی در آنان وجود ندارد و آنان همیشه و در هر حال طاهر و پاک هستند.
حتی در مسجد نبوی، مقامی هست به نام «مربعه القبر»؛ آنجا در خانه فاطمه زهرا بود که حضرت علی(علیه‌السّلام) از این در داخل می‌شد. در فضیلت این ستون، روایتی از ابی الحمراء آمده است که رسول خدا را دیدم چهل روز بر در خانه علی و فاطمه و
حسن و
حسین می‌آمد و دست بر چهار چوب در نهاده و می‌گفت:
سلام بر شما اهل بیت: یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا؛ «ای اهل بیت! خداوند می‌خواهد پلیدی را از شما دور کند و شما را پاک دارد».
معاونت امور روحانیون، پیش درآمدی بر فرهنگ نامه اسرار و معارف حج، ج۱، ص۳۰۵، برگرفته از مقاله «اسرار مسجد النبی».
