• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

استغفار در سیره نبوی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


از عباداتی که در سیره و کلام رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فراوان از آن یاد شده است، استغفار و آمرزش خواهی به درگاه الهی است.


رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) استغفار را "بهترین عبادت"
[۱] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۵۱۷.    
[۲] کوفی، محمد بن محمد، الجعفریات، ص۲۲۸، تهران، مکتبة نینوی الحدیثه، بی تا.    
[۳] برقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، ج۱، ص۳۰.    
برشمرده استغفار را "داروی گناهان، "
[۴] شیخ صدوق، محمد بن علی، ثواب الاعمال، ص۱۶۴، قم، انتشارات شریف رضی، ۱۳۴۴ش.    
[۵] کوفی، محمد بن محمد، الجعفریات، ص۲۲۸، تهران، مکتبة نینوی الحدیثه، بی تا.    
[۶] طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ص۳۱۳.    
و "زایل کننده غم‌ها"
[۷] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۸، ص۹۳.    
[۸] برقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، ج۱، ص۴۲.    
[۹] متقی هندی، علاء الدین علی، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، ج۱۵، ص۸۴۷.
[۱۰] بغدادی، خطیب، تاریخ بغداد، ج۲، ص۵۰، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۲.    
و "مایه جلب روزی"
[۱۱] سیوطی، جلال الدین، الجامع الصغیر، ج۲، ص۵۳۸.
[۱۲] متقی هندی، علاء الدین علی، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، ج۳، ص۲۵۹.    
[۱۳] ابن منده، محمد بن اسحاق، مسند ابراهیم بن ادهم، ص۱۹ - ۲۰، تحقیق مجدی السید ابراهیم، قاهره، مکتبة القرآن.    
بیان نمودند و به مسلمانان سفارش می‌کردند که فراوان آمرزش بخواهید می‌فرمود: «خوشا به حال کسی که در نامه اعمالش، آمرزش خواهی بسیار وجود داشته باشد.»
[۱۴] شعرانی، عبد الوهاب، العهود المحمدیه، ص۲۷۵، مصر، مکتبة و مطبعة مصطفی البابی الحلبی و اولاده، چاپ دوم، ۱۹۷۳.    
«هر کس بسیار آمرزش بخواهد، خداوند از هر غمی برای او گشایشی قرار می‌دهد و از هر تنگنایی برونشویی.»
[۱۵] راوندی، قطب الدین، الدعوات، ص۸۶، قم، مدرسه امام مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف، ۱۴۰۷.    
[۱۶] قزوینی، محمد بن یزید، سنن ابن ماجه، ج۲، ص۱۲۵۵، تحقیق محمد فؤاد عبدالباقی، دارالفکر، بی تا.    
[۱۷] سجستانی، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داود، ج۲، ص۸۵.    
[۱۸] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۱۰، ص۲۸۲، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی جا، دار احیاء التراث العربی، بی تا.    
می‌فرمود: «هر کس دوست دارد که نامه اعمالش او را خوشحال کند، آمرزش خواهی را در آن بسیار گرداند.»
[۱۹] هیثمی، علی بن ابی بکر، مجمع الزوائد، ج۱۰، ص۲۰۸.    
[۲۰] طبرانی، سلیمان بن احمد، الدعاء، ص۵۰۶، تحقیق مصطفی عبدالقادر عطاء، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۳.    
[۲۱] سیوطی، جلال الدین، الجامع الصغیر، ج۲، ص۵۵۴.
چرا که «آمرزش خواهی، در نامه اعمال، مانند نور می‌درخشد.»
[۲۲] سیوطی، جلال الدین، الجامع الصغیر، ج۱، ص۴۷۴.
[۲۳] متقی هندی، علاء الدین علی، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، ج۱، ص۴۷۵.    


روزی در جمع اصحاب و یاران خود فرمود: «خداوند متعال، گنهکاران را می‌آمرزد، مگر کسی را که خودش نخواهد آمرزیده شود. گفتند: ‌ای پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) ! چه کسی خواهان آن است که آمرزیده نشود؟ فرمود: کسی که آمرزش نمی‌طلبد.»
[۲۴] محدث نوری، حسین، مستدرک الوسائل، ج۱۲، ص۱۲۲.    


ایشان بهترین استغفار را نزد خدا، "ترک گناه و پشیمانی [از آن] " دانستند،
[۲۵] ابن ورام، ورام بن ابی فراس، مجموعه ورام، ج۲، ص۱۲۳.
و فرمودند: «هیچ صدایی نزد خداوند، دوست داشتنی‌تر از صدای بنده اندوهناک نیست. گفته شد: مقصود چیست؟ فرمود: "بنده‌ای گناه می‌کند و بر اثر آن، ترس از خداوند، وجودش را می‌آکند و می‌گوید: "پروردگارا! " و خدا می‌فرماید: "منم پروردگار تو. تو را می‌آمرزم، آن گاه که از من، آمرزش بطلبی، و پاسخت می‌دهم، آن گاه که مرا بخوانی"".»
[۲۶] محدث نوری، حسین، مستدرک الوسائل، ج۵، ص۳۱۸ - ۳۱۹.    
[۲۷] متقی هندی، علاء الدین علی، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، ج۴، ص۲۲۷.    


در سیره رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نیز استغفار و آمرزش خواهی از اهمیت و جایگاه مهمی برخوردار بود، نقل شده که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بیش از همه مردم استغفار می‌کرد
[۲۸] بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، ج۱، ص۳۵۶.    
[۲۹] کسی، عبد بن حمید، منتخب عبد بن حمید، ص۴۲۷، تحقیق سید صبحی البدری السامرائی، محمود محمد خلیل الصعیدی، مکتبة النهضة العربیه، چاپ اول، ۱۹۸۸.    
[۳۰] نسائی، احمد بن شعیب، السنن الکبری، ج۶، ص۱۱۸، تحقیق عبدالغفار سلیمان البنداری و سید کسروی حسن، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۱.
[۳۱] ابن حبان، محمد، صحیح ابن حبان، ج۳، ص۲۰۷ - ۲۰۸، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی جا، الرساله، چاپ دوم، ۱۹۹۳.    
[۳۲] طبرانی، سلیمان بن احمد، مسند الشامیین، ج۱، ص۱۶۹، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بیروت، الرساله، ۱۹۹۶.    
و با آن که گناهی مرتکب نشده بود؛ اما هر روز هفتاد مرتبه به بارگاه خداوند -عز و جل- استغفار می‌نمود.
[۳۳] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۴۳۸.    
[۳۴] دیلمی، حسن بن ابی الحسن، ارشاد القلوب، ج۱، ص۱۰۷.    
[۳۵] اهوازی، حسین بن سعید، الزهد، ص۱۴۲.    
از امام صادق (علیه‌السّلام) روایت شده است که «رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از هیچ مجلسی، گرچه کوتاه، بر نمی‌خواست، مگر این که بیست و پنج بار استغفار می‌کرد.»
[۳۶] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۵۰۴.    
[۳۷] حلی، ابن فهد، عدة الداعی، ص۲۶۵.    
[۳۸] طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ص۳۱۳.    
از ابن عمر نیز روایت شده است که گفت: «ما در یک مجلس صد بار این دعا را از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌شمردیم: پروردگارا مرا ببخش و [به رحمت خویش] به من بازگرد که توبه پذیر مهربانی».
[۳۹] سجستانی، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داود، ج۲، ص۸۵.    
[۴۰] ترمذی، محمد بن عیسی، سنن ترمذی، ج۵، ص۱۵۷.
[۴۱] نسائی، احمد بن شعیب، السنن الکبری، ج۶، ص۱۱۹، تحقیق عبدالغفار سلیمان البنداری و سید کسروی حسن، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۱.

پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) خوش داشت که در زمان استغفار ذکر استغفارش را سه بار، تکرار کند.
[۴۲] طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ص۲۳.    
[۴۳] احمد بن حنبل، مسند احمد، ج۱، ص۳۹۴.
[۴۴] سجستانی، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داود، ج۲، ص۸۶.    
[۴۵] ابن حبان، محمد، صحیح ابن حبان، ج۳، ص۲۰۴، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی جا، الرساله، چاپ دوم، ۱۹۹۳.    


استغفار؛ استغفار (قرآن)؛ آثار استغفار (قرآن)؛ آداب استغفار (قرآن).

۱. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۵۱۷.    
۲. ↑ کوفی، محمد بن محمد، الجعفریات، ص۲۲۸، تهران، مکتبة نینوی الحدیثه، بی تا.    
۳. ↑ برقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، ج۱، ص۳۰.    
۴. ↑ شیخ صدوق، محمد بن علی، ثواب الاعمال، ص۱۶۴، قم، انتشارات شریف رضی، ۱۳۴۴ش.    
۵. ↑ کوفی، محمد بن محمد، الجعفریات، ص۲۲۸، تهران، مکتبة نینوی الحدیثه، بی تا.    
۶. ↑ طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ص۳۱۳.    
۷. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۸، ص۹۳.    
۸. ↑ برقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، ج۱، ص۴۲.    
۹. ↑ متقی هندی، علاء الدین علی، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، ج۱۵، ص۸۴۷.
۱۰. ↑ بغدادی، خطیب، تاریخ بغداد، ج۲، ص۵۰، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۲.    
۱۱. ↑ سیوطی، جلال الدین، الجامع الصغیر، ج۲، ص۵۳۸.
۱۲. ↑ متقی هندی، علاء الدین علی، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، ج۳، ص۲۵۹.    
۱۳. ↑ ابن منده، محمد بن اسحاق، مسند ابراهیم بن ادهم، ص۱۹ - ۲۰، تحقیق مجدی السید ابراهیم، قاهره، مکتبة القرآن.    
۱۴. ↑ شعرانی، عبد الوهاب، العهود المحمدیه، ص۲۷۵، مصر، مکتبة و مطبعة مصطفی البابی الحلبی و اولاده، چاپ دوم، ۱۹۷۳.    
۱۵. ↑ راوندی، قطب الدین، الدعوات، ص۸۶، قم، مدرسه امام مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف، ۱۴۰۷.    
۱۶. ↑ قزوینی، محمد بن یزید، سنن ابن ماجه، ج۲، ص۱۲۵۵، تحقیق محمد فؤاد عبدالباقی، دارالفکر، بی تا.    
۱۷. ↑ سجستانی، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داود، ج۲، ص۸۵.    
۱۸. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۱۰، ص۲۸۲، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی جا، دار احیاء التراث العربی، بی تا.    
۱۹. ↑ هیثمی، علی بن ابی بکر، مجمع الزوائد، ج۱۰، ص۲۰۸.    
۲۰. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، الدعاء، ص۵۰۶، تحقیق مصطفی عبدالقادر عطاء، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۳.    
۲۱. ↑ سیوطی، جلال الدین، الجامع الصغیر، ج۲، ص۵۵۴.
۲۲. ↑ سیوطی، جلال الدین، الجامع الصغیر، ج۱، ص۴۷۴.
۲۳. ↑ متقی هندی، علاء الدین علی، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، ج۱، ص۴۷۵.    
۲۴. ↑ محدث نوری، حسین، مستدرک الوسائل، ج۱۲، ص۱۲۲.    
۲۵. ↑ ابن ورام، ورام بن ابی فراس، مجموعه ورام، ج۲، ص۱۲۳.
۲۶. ↑ محدث نوری، حسین، مستدرک الوسائل، ج۵، ص۳۱۸ - ۳۱۹.    
۲۷. ↑ متقی هندی، علاء الدین علی، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، ج۴، ص۲۲۷.    
۲۸. ↑ بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، ج۱، ص۳۵۶.    
۲۹. ↑ کسی، عبد بن حمید، منتخب عبد بن حمید، ص۴۲۷، تحقیق سید صبحی البدری السامرائی، محمود محمد خلیل الصعیدی، مکتبة النهضة العربیه، چاپ اول، ۱۹۸۸.    
۳۰. ↑ نسائی، احمد بن شعیب، السنن الکبری، ج۶، ص۱۱۸، تحقیق عبدالغفار سلیمان البنداری و سید کسروی حسن، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۱.
۳۱. ↑ ابن حبان، محمد، صحیح ابن حبان، ج۳، ص۲۰۷ - ۲۰۸، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی جا، الرساله، چاپ دوم، ۱۹۹۳.    
۳۲. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، مسند الشامیین، ج۱، ص۱۶۹، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بیروت، الرساله، ۱۹۹۶.    
۳۳. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۴۳۸.    
۳۴. ↑ دیلمی، حسن بن ابی الحسن، ارشاد القلوب، ج۱، ص۱۰۷.    
۳۵. ↑ اهوازی، حسین بن سعید، الزهد، ص۱۴۲.    
۳۶. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۵۰۴.    
۳۷. ↑ حلی، ابن فهد، عدة الداعی، ص۲۶۵.    
۳۸. ↑ طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ص۳۱۳.    
۳۹. ↑ سجستانی، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داود، ج۲، ص۸۵.    
۴۰. ↑ ترمذی، محمد بن عیسی، سنن ترمذی، ج۵، ص۱۵۷.
۴۱. ↑ نسائی، احمد بن شعیب، السنن الکبری، ج۶، ص۱۱۹، تحقیق عبدالغفار سلیمان البنداری و سید کسروی حسن، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۱.
۴۲. ↑ طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ص۲۳.    
۴۳. ↑ احمد بن حنبل، مسند احمد، ج۱، ص۳۹۴.
۴۴. ↑ سجستانی، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داود، ج۲، ص۸۶.    
۴۵. ↑ ابن حبان، محمد، صحیح ابن حبان، ج۳، ص۲۰۴، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی جا، الرساله، چاپ دوم، ۱۹۹۳.    


سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «عبادات در سیره و قول نبوی(ص)» تاریخ بازیابی ۹۵/۰۲/۰۵.    


رده‌های این صفحه : اخلاق اسلامی | استغفار | سیره پیامبر | فضائل اخلاقی | مقالات پژوهه
جعبه ابزار