• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

استغفار در سیره نبوی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



از عباداتی که در سیره و کلام رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فراوان از آن یاد شده است، استغفار و آمرزش خواهی به درگاه الهی است.



رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) استغفار را "بهترین عبادت" برشمرده استغفار را "داروی گناهان، " و "زایل کننده غم‌ها"
[۹] متقی هندی، علاء الدین علی، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، ج۱۵، ص۸۴۷.
و "مایه جلب روزی"
[۱۱] سیوطی، جلال الدین، الجامع الصغیر، ج۲، ص۵۳۸.
بیان نمودند و به مسلمانان سفارش می‌کردند که فراوان آمرزش بخواهید می‌فرمود: «خوشا به حال کسی که در نامه اعمالش، آمرزش خواهی بسیار وجود داشته باشد.» «هر کس بسیار آمرزش بخواهد، خداوند از هر غمی برای او گشایشی قرار می‌دهد و از هر تنگنایی برونشویی.» می‌فرمود: «هر کس دوست دارد که نامه اعمالش او را خوشحال کند، آمرزش خواهی را در آن بسیار گرداند.»
[۲۱] سیوطی، جلال الدین، الجامع الصغیر، ج۲، ص۵۵۴.
چرا که «آمرزش خواهی، در نامه اعمال، مانند نور می‌درخشد.»
[۲۲] سیوطی، جلال الدین، الجامع الصغیر، ج۱، ص۴۷۴.


روزی در جمع اصحاب و یاران خود فرمود: «خداوند متعال، گنهکاران را می‌آمرزد، مگر کسی را که خودش نخواهد آمرزیده شود. گفتند: ‌ای پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) ! چه کسی خواهان آن است که آمرزیده نشود؟ فرمود: کسی که آمرزش نمی‌طلبد.»


ایشان بهترین استغفار را نزد خدا، "ترک گناه و پشیمانی [از آن] " دانستند،
[۲۵] ابن ورام، ورام بن ابی فراس، مجموعه ورام، ج۲، ص۱۲۳.
و فرمودند: «هیچ صدایی نزد خداوند، دوست داشتنی‌تر از صدای بنده اندوهناک نیست. گفته شد: مقصود چیست؟ فرمود: "بنده‌ای گناه می‌کند و بر اثر آن، ترس از خداوند، وجودش را می‌آکند و می‌گوید: "پروردگارا! " و خدا می‌فرماید: "منم پروردگار تو. تو را می‌آمرزم، آن گاه که از من، آمرزش بطلبی، و پاسخت می‌دهم، آن گاه که مرا بخوانی"".»


در سیره رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نیز استغفار و آمرزش خواهی از اهمیت و جایگاه مهمی برخوردار بود، نقل شده که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بیش از همه مردم استغفار می‌کرد
[۳۰] نسائی، احمد بن شعیب، السنن الکبری، ج۶، ص۱۱۸، تحقیق عبدالغفار سلیمان البنداری و سید کسروی حسن، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۱.
و با آن که گناهی مرتکب نشده بود؛ اما هر روز هفتاد مرتبه به بارگاه خداوند -عز و جل- استغفار می‌نمود. از امام صادق (علیه‌السّلام) روایت شده است که «رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از هیچ مجلسی، گرچه کوتاه، بر نمی‌خواست، مگر این که بیست و پنج بار استغفار می‌کرد.» از ابن عمر نیز روایت شده است که گفت: «ما در یک مجلس صد بار این دعا را از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌شمردیم: پروردگارا مرا ببخش و [به رحمت خویش] به من بازگرد که توبه پذیر مهربانی».
[۴۰] ترمذی، محمد بن عیسی، سنن ترمذی، ج۵، ص۱۵۷.
[۴۱] نسائی، احمد بن شعیب، السنن الکبری، ج۶، ص۱۱۹، تحقیق عبدالغفار سلیمان البنداری و سید کسروی حسن، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۱.

پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) خوش داشت که در زمان استغفار ذکر استغفارش را سه بار، تکرار کند.
[۴۳] احمد بن حنبل، مسند احمد، ج۱، ص۳۹۴.



استغفار؛ استغفار (قرآن)؛ آثار استغفار (قرآن)؛ آداب استغفار (قرآن).


۱. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۵۱۷.    
۲. کوفی، محمد بن محمد، الجعفریات، ص۲۲۸، تهران، مکتبة نینوی الحدیثه، بی تا.    
۳. برقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، ج۱، ص۳۰.    
۴. شیخ صدوق، محمد بن علی، ثواب الاعمال، ص۱۶۴، قم، انتشارات شریف رضی، ۱۳۴۴ش.    
۵. کوفی، محمد بن محمد، الجعفریات، ص۲۲۸، تهران، مکتبة نینوی الحدیثه، بی تا.    
۶. طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ص۳۱۳.    
۷. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۸، ص۹۳.    
۸. برقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، ج۱، ص۴۲.    
۹. متقی هندی، علاء الدین علی، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، ج۱۵، ص۸۴۷.
۱۰. بغدادی، خطیب، تاریخ بغداد، ج۲، ص۵۰، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۲.    
۱۱. سیوطی، جلال الدین، الجامع الصغیر، ج۲، ص۵۳۸.
۱۲. متقی هندی، علاء الدین علی، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، ج۳، ص۲۵۹.    
۱۳. ابن منده، محمد بن اسحاق، مسند ابراهیم بن ادهم، ص۱۹ - ۲۰، تحقیق مجدی السید ابراهیم، قاهره، مکتبة القرآن.    
۱۴. شعرانی، عبد الوهاب، العهود المحمدیه، ص۲۷۵، مصر، مکتبة و مطبعة مصطفی البابی الحلبی و اولاده، چاپ دوم، ۱۹۷۳.    
۱۵. راوندی، قطب الدین، الدعوات، ص۸۶، قم، مدرسه امام مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف، ۱۴۰۷.    
۱۶. قزوینی، محمد بن یزید، سنن ابن ماجه، ج۲، ص۱۲۵۵، تحقیق محمد فؤاد عبدالباقی، دارالفکر، بی تا.    
۱۷. سجستانی، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داود، ج۲، ص۸۵.    
۱۸. طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۱۰، ص۲۸۲، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بی جا، دار احیاء التراث العربی، بی تا.    
۱۹. هیثمی، علی بن ابی بکر، مجمع الزوائد، ج۱۰، ص۲۰۸.    
۲۰. طبرانی، سلیمان بن احمد، الدعاء، ص۵۰۶، تحقیق مصطفی عبدالقادر عطاء، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۳.    
۲۱. سیوطی، جلال الدین، الجامع الصغیر، ج۲، ص۵۵۴.
۲۲. سیوطی، جلال الدین، الجامع الصغیر، ج۱، ص۴۷۴.
۲۳. متقی هندی، علاء الدین علی، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، ج۱، ص۴۷۵.    
۲۴. محدث نوری، حسین، مستدرک الوسائل، ج۱۲، ص۱۲۲.    
۲۵. ابن ورام، ورام بن ابی فراس، مجموعه ورام، ج۲، ص۱۲۳.
۲۶. محدث نوری، حسین، مستدرک الوسائل، ج۵، ص۳۱۸ - ۳۱۹.    
۲۷. متقی هندی، علاء الدین علی، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، ج۴، ص۲۲۷.    
۲۸. بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعه، ج۱، ص۳۵۶.    
۲۹. کسی، عبد بن حمید، منتخب عبد بن حمید، ص۴۲۷، تحقیق سید صبحی البدری السامرائی، محمود محمد خلیل الصعیدی، مکتبة النهضة العربیه، چاپ اول، ۱۹۸۸.    
۳۰. نسائی، احمد بن شعیب، السنن الکبری، ج۶، ص۱۱۸، تحقیق عبدالغفار سلیمان البنداری و سید کسروی حسن، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۱.
۳۱. ابن حبان، محمد، صحیح ابن حبان، ج۳، ص۲۰۷ - ۲۰۸، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی جا، الرساله، چاپ دوم، ۱۹۹۳.    
۳۲. طبرانی، سلیمان بن احمد، مسند الشامیین، ج۱، ص۱۶۹، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بیروت، الرساله، ۱۹۹۶.    
۳۳. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۴۳۸.    
۳۴. دیلمی، حسن بن ابی الحسن، ارشاد القلوب، ج۱، ص۱۰۷.    
۳۵. اهوازی، حسین بن سعید، الزهد، ص۱۴۲.    
۳۶. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۵۰۴.    
۳۷. حلی، ابن فهد، عدة الداعی، ص۲۶۵.    
۳۸. طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ص۳۱۳.    
۳۹. سجستانی، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داود، ج۲، ص۸۵.    
۴۰. ترمذی، محمد بن عیسی، سنن ترمذی، ج۵، ص۱۵۷.
۴۱. نسائی، احمد بن شعیب، السنن الکبری، ج۶، ص۱۱۹، تحقیق عبدالغفار سلیمان البنداری و سید کسروی حسن، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۱.
۴۲. طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ص۲۳.    
۴۳. احمد بن حنبل، مسند احمد، ج۱، ص۳۹۴.
۴۴. سجستانی، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داود، ج۲، ص۸۶.    
۴۵. ابن حبان، محمد، صحیح ابن حبان، ج۳، ص۲۰۴، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی جا، الرساله، چاپ دوم، ۱۹۹۳.    



سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «عبادات در سیره و قول نبوی(ص)» تاریخ بازیابی ۹۵/۰۲/۰۵.    






جعبه ابزار