استعانت از مهاجران (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ضروری است مهاجران در صورت کمک‌خواهی غير مهاجران در امور دينى، آنان را در این زمینه یاری رسانند.
خداوند متعال در
قرآن فرموده: هرگاه گروه
مؤمنان غیر مهاجر از شما (مهاجران مؤمن) به خاطر حفظ
دین و آیینشان یاری بطلبند (یعنی تحت فشار شدید
دشمنان قرار گیرند) بر شما لازم است که به یاری آنها بشتابید.
لازم است مهاجران در صورت يارى خواستن غير مهاجران در امور دينى، به آنان یاری رسانند:
• «إِنَّ الَّذِينَ آمَنُواْ وَهَاجَرُواْ وَجَاهَدُواْ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ وَالَّذِينَ آوَواْ وَّنَصَرُواْ أُوْلَئِكَ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاء بَعْضٍ وَالَّذِينَ آمَنُواْ وَلَمْ يُهَاجِرُواْ مَا لَكُم مِّن وَلاَيَتِهِم مِّن شَيْءٍ حَتَّى يُهَاجِرُواْ وَإِنِ اسْتَنصَرُوكُمْ فِي الدِّينِ فَعَلَيْكُمُ النَّصْرُ إِلاَّ عَلَى قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُم مِّيثَاقٌ وَاللّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ؛ کسانى که
ایمان آوردند و
هجرت نمودند و با
اموال و جان‌هاى خود در راه خدا
جهاد کردند، و آنها که پناه دادند و يارى نمودند، آنها ياران يک‌ديگرند؛ و آنها که
ایمان آوردند و مهاجرت نکردند، هيچ‌گونه ولايت
دوستی و تعهدی در برابر آنها نداريد تا هجرت کنند! و (تنها) اگر در (حفظ) دين (خود) از شما يارى طلبند، بر شماست که آنها را يارى کنيد، جز بر ضد گروهى که ميان شما و آنها، پيمان (ترک مخاصمه) است؛ و خداوند به آنچه
عمل مى‌کنيد، بيناست!».
در این قسمت از آیه
اشاره به دو گروه اول و دوم شده است؛ یعنی مؤمنانی که در
مکه ایمان آورده بودند و پس از آن به
مدینه هجرت کردند، و مؤمنانی که در مدینه به
پیامبر ایمان آوردند و به یاری و
حمایت او و مهاجران برخاستند، و آنها را اولیا و حامیان و متعهدان در برابر یک‌دیگر معرفی می‌کند.
جالب توجه اینکه برای گروه نخست چهار صفت بیان کرده: اول ایمان، دوم هجرت، سوم
جهاد مالی و اقتصادی (از طریق صرف‌نظر کردن از اموال خود در مکه و یا صرف کردن از اموال خویش در
غزوه بدر و مانند آن) و چهارم جهاد با خون و جان خویش در راه خدا.
و در مورد (انصار) دو صفت
ذکر شده: نخست (ایواء) (پناه دادن) دوم یاری کردن.
و با ذکر جمله (بعضهم اولیاء بعض) همه را در برابر یک‌دیگر متعهد و
مسئول می‌داند.
در
حقیقت این دو گروه در بافت جامعه اسلامی یکی به منزله (تار) و دیگری به منزله (پود) بود و هیچ‌کدام از دیگری بی‌نیاز نبود.
سپس به گروه سوم اشاره کرده، می گوید: (آنها که ایمان آوردند و
مهاجرت نکردند و به جامعه نوین شما نپیوستند، هیچ‌گونه
ولایت و تعهد و مسئولیتی در برابر آنها ندارید تا اقدام به هجرت کنند) (و الذین آمنوا و لم یهاجروا ما لکم من ولایتهم من شی ء حتی یهاجروا)
و در جمله بعد تنها یک نوع
حمایت و
مسئولیت را
استثنا کرده و آن را درباره این گروه اثبات می‌کند و می‌گوید: (هرگاه این گروه (مؤمنان غیر مهاجر) از شما به خاطر حفظ دین و آیینشان یاری بطلبند (یعنی تحت فشار شدید دشمنان قرار گیرند) بر شما لازم است که به یاری آنها بشتابید) (و ان استنصروکم فی الدین فعلیکم النصر). (مگر زمانی که مخالفان آنها جمعیتی باشند که میان شما و آنان پیمان ترک مخاصمه بسته شده) (الا علی قوم بینکم و بینهم میثاق).
و به تعبیر دیگر، لزوم دفاع از آنان در صورتی است که در برابر
دشمنان مشترک قرار گیرند؛ اما اگر در برابر کفاری که با شما پیمان بسته‌اند واقع شوند، احترام به پیمان از
دفاع از این گروه بیحال لازم‌تر است!.
و در پایان آیه برای رعایت حدود این
مسئولیت‌ها و دقت در انجام این مقررات می‌گوید: (و خداوند به آنچه انجام می‌دهید، بصیر و بیناست) (و الله بما تعملون بصیر).
همه
اعمال شما را می‌بیند و از تلاش‌ها و کوشش‌ها و مجاهدت‌ها و
احساس مسئولیت‌ها آگاه است، هم‌چنین از بی‌اعتنایی و سستی و تنبلی و عدم احساس
مسئولیت در برابر این وظایف بزرگ با خبر می‌باشد!.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳، ص۱۵۷، برگرفته از مقاله «استعانت از مهاجران».
