• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

استصحاب زمانیات

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



استصحاب زمانیات به حکم به بقای امور تدریجی الحصول در ظرف زمان اطلاق می‌شود.



استصحاب زمانیات از اقسام استصحاب امور تدریجی و مقابل استصحاب زمان می‌باشد و به معنای حکم به بقای اموری است که به تدریج و در بستر زمان موجود می‌شود؛ به این صورت که تا جزء سابق از بین نرود، نوبت به جزء لاحق نمی‌رسد و هیچ گاه تمام اجزای آن در یک زمان اجتماع نمی‌کند، مانند: تکلم، کتابت، راه رفتن، جریان آب در رودخانه ، که وجود ثابت و مستقری ندارند، بلکه اجزای آن‌ها به تدریج در ظرف زمان حاصل می‌شود. در این گونه موارد، اگر برای مثال، تا زمان معینی یقین به تکلم و یا کتابت باشد و سپس در بقای آن شک شود، مجرای استصحاب زمانیات، می‌باشد.


در حجیت این استصحاب اختلاف وجود دارد و منشأ اختلاف در این است که استصحاب در موارد شک در بقا، جاری است نه در موارد شک در حدوث، و از آن جا که زمانیات، دارای بقا و ثبات نیست، پس شک در آن‌ها، شک در بقا نیست، بلکه شک در حدوث است. قائلین به حجیت این استصحاب، پاسخ می‌دهند که هر چند به دقت عقلی، استصحاب در زمانیات جاری نیست، اما عرف این دقت عقلی را به کار نمی‌بندد و با دید مسامحی، یک نوع وحدت اعتباری (غیر حقیقی) میان اجزای زمانیات لحاظ نموده و آنها را استصحاب می‌نماید.
البته توجیه دیگری نیز برای جریان استصحاب در زمانیات وجود دارد.
مرحوم « شیخ انصاری » در مواردی که امکان فرض یک امر واحد مستمر وجود داشته باشد، استصحاب را در زمانیات جاری می‌داند.
برخی مانند مرحوم « نایینی » استصحاب را مطلقا در زمانیات جاری می‌دانند.
[۹] فاضل لنکرانی، محمد، کفایة الاصول، ج۵، ص۳۸۵.
[۱۰] فاضل لنکرانی، محمد، کفایة الاصول، ج۵، ص۳۹۰.
[۱۱] فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در اصول فقه، ج۱۴، ص۵۳۸.
[۱۲] کوثرانی، محمود، الاستصحاب فی الشریعة الاسلامیة، ص۲۷۹.
[۱۳] مغنیه، محمد جواد، علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید، ص۳۷۳.



۱. حکیم، محمد سعید، المحکم فی اصول الفقه، ج۵، ص۲۶۰.    
۲. خمینی، روح الله، الرسائل، ج۱، ص۱۵۰.    
۳. خمینی، روح الله، الرسائل، ج۱، ص۱۵۴.    
۴. سبحانی تبریزی، جعفر، المحصول فی علم الاصول، ج۴، ص۱۲۰.    
۵. انصاری، مرتضی بن محمد امین، فرائد الاصول، ج۳، ص۲۰۳.    
۶. نائینی، محمد حسین، فوائد الاصول، ج۴، ص ۴۳۵-۴۳۴.    
۷. اصفهانی، محمد حسین، الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، ص۳۶۷.    
۸. آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، کفایة الاصول، ص ۴۶۶-۴۶۴.    
۹. فاضل لنکرانی، محمد، کفایة الاصول، ج۵، ص۳۸۵.
۱۰. فاضل لنکرانی، محمد، کفایة الاصول، ج۵، ص۳۹۰.
۱۱. فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در اصول فقه، ج۱۴، ص۵۳۸.
۱۲. کوثرانی، محمود، الاستصحاب فی الشریعة الاسلامیة، ص۲۷۹.
۱۳. مغنیه، محمد جواد، علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید، ص۳۷۳.
۱۴. نائینی، محمد حسین، اجود التقریرات، ج۲، ص۴۰۳.    



فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۱۷۰، برگرفته از مقاله «استصحاب زمانیات».    



جعبه ابزار