استدلال مباشری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

استدلال مباشری یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای استدلال بر مطلوب به‌کمک قضیه واحد است.

---

اثبات قضیه مطلوب از دو راه امکان‌پذیر است:
۱. استدلال مباشری؛
۲. استدلال غیر مباشری.

---

استدلال مباشری، استدلالی است که فقط یک قضیه در اثبات مطلوب دخالت داشته باشد؛ مانند:استدلال به نقیض، استدلال به عکس و استدلال به نقض.
در این نوع استدلال، ذهن از قضیه اصل به قضیه دیگری منتقل می‌شود که به واسطه عکس، نقیض یا نقض آن به دست می‌آید؛ به این معنا که در استدلال به نقیض از صدق یک قضیه به کذب نقیض آن و برعکس استدلال می‌شود و در استدلال به عکس و به نقض، از صدق قضیه اصل بر صدق عکس و نقض آن و نیز از کذب عکس و نقض، برکذب اصل استدلال می‌شود.

---

استدلال غیرمباشری در این تعریف، نوعی از استدلال است که از ترکیب دو قضیه معلوم یا بیشتر بر مطلوب استدلال شود؛ چه به صورت برهان مستقیم وچه برهان خلف؛ و شامل استدلال قیاسی، تمثیلی، استقرائی و برهان خلف است.

---

برخی تعریفی مخالف با این تعریف اول آورده و گفته‌اند: استدلال مباشری، اقامه دلیل بر مطلوب به نحو مستقیم است؛ مانند: استدلال از طریق قیاس، استقرا و تمثیل. استدلال غیر مباشری، اقامه دلیل است بر آنچه که با مطلوب تلازم دارد تا مطلوب از طریق تلازم اثبات شود؛ مانند: استدلال به نقیض، استدلال به عکس و استدلال به نقض.

---