استثمار
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
به
بهره‌کشی به ناحق از دیگران استثمار می‌گویند.
این واژه از ریشه «ثمر» به معنای میوه و حاصل هر شیء است
و در اصطلاح به بهره‌کشی یک طرفه و
تصاحب دسترنج دیگران گفته شده
، و
مرادف با «
استغلال » است.
واژه استثمار در
قرآن کریم نیامده است؛ اما از واژه‌های «عَبَّدْتَ»
و نیز برخی آیات دیگر در ارتباط با سوء استفاده از
زنان و
فرزندان قابل استفاده است، افزون بر آن، مصادیق متعددی از استثمار و ابعاد گوناگون حقوقی و اخلاقی آن در
آیات فراوانی از قرآن مورد توجّه قرار گرفته است.
این پدیده در قرآن از نگاهی کلی، امری ناروا و تعرضی ظالمانه و غاصبانه به شمار رفته و برخلاف
فطرت انسانها و سنت الهی و سبب نابودی جامعه تلقی شده و هرگونه رابطه استثمارگرایانه،
حرام و
معاملات استثماری به سبب تضییع حقوق دیگران،
باطل شمرده شده است.
قرآن کریم خداوند را مالک حقیقی همه چیز شمرده و برای انسانها تنها حق تصرف در این امانت، با احکام و راه‌هایی، قائل شده است. انسان با کار و تلاش خود می‌تواند به بهره و نتیجه دست پیدا کند و نتیجه کار و تلاش وی نیز از آن خود اوست، ازاین‌رو در اسلام، بهره‌کشی بدون عوض از کار دیگران، در هر شکل و صورت جایی ندارد و اسلام نظام استثماری را لغو کرده است، استثمار جامعه را از تعادل خارج می‌کند و با افزایش آن، جامعه به نابودی کشیده می‌شود.
امام خمینی در نگاه معرفتی خاستگاه زیاده‌خواهی و استثمار را حرص و طمع و نبود تربیت صحیح در انسان می‌داند.
ایشان به سه نوع استعمار که شامل استثمار در روابط فردی، استثمار حکومت از مردم و استثمار یک کشور از کشوری دیگر، اشاره کرده، معتقد است در سطح روابط فردی باتوجه‌به انواع بهره‌کشی‌ها مانند معاملات ربوی و مالکیت غیرمشروع و
غصب و تصرف اموال دیگران و کسب مال بدون حساب و موازین و مقررات از جمله موارد استثمار فردی است.
ربا و بهره پولی را بدترین نوع استثمار می‌داند. درباره استثمار حکومت از مردم نیز امام خمینی در آغاز دههٔ ۱۳۲۰، به چپاول ثروت و ذخایر ایران در دوران حکومت رضاشاه انتقاد کرده است
و معتقد بود زمامداران دولت به اسم خدمت به مردم و ملت به استثمار و بهره‌کشی از توده مردم مشغول بوده‌اند.
امام خمینی حکومت‌های غیرتوحیدی منحرف و حاکم بر ملت‌های جهان را
استثمارگر و سلطه‌جو معرفی کرده، ریشه
استثمارگری این قدرت‌ها را به خوی استکباری آنان برمی‌گرداند به اعتقاد ایشان استثمارگران با استفاده از
غفلت و بی‌خبری برخی زمامداران کشورها ذخایر و منابع آنان را به یغما می‌برند. از عوامل زمینه‌ساز برای استثمار، ضعف خودباوری و اراده و ازدست‌دادن هویت و شخصیت مردم ستمدیده و مستضعف است. امام خمینی مبارزه با استثمارگران را در شمار دستورهای قرآن برشمرده و معتقد است چنانچه مسلمانان به قرآن کریم روی‌آورند و از مکاتب انحرافی دوری کنند از غارتگری و استثمار سلطه‌جویان و مستکبران جلوگیری خواهند کرد.
الاقتصاد الاسلامی؛ اقتصادنا؛ انقلاب تکاملی اسلام؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم؛ ترتیب کتاب العین؛ تفسیر التحریر و التنویر؛ تفسیر المراغی؛ تفسیر المنار؛ تفسیر من وحی القرآن؛ تفسیر نمونه؛ تهذیب الاحکام؛ جامع‌البیان عن تأویل آی القرآن؛ رسالة‌الاسلام؛ غررالحکم و دررالکلم؛ الفرقان فی تفسیر القرآن؛ فرهنگ اصطلاحات معاصر؛ فرهنگ فارسی؛ فقه القرآن، راوندی؛ فی ظلال القرآن؛ کشف‌الاسرار و عدة الابرار؛ لسان‌العرب؛ مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن؛ معجم مقاییس‌اللغه؛ مفردات الفاظ القرآن؛ المیزان فی‌تفسیر‌القرآن.
•
استثمار (قرآن)•
استثمار برده (قرآن)•
استثمار بنی اسرائیل (قرآن)•
استثمار در جاهلیت (قرآن)•
استثمار در عصر جاهلیت (قرآن)•
استثمار زنان•
استثمار زنان (قرآن)•
استثمارگران (قرآن)•
منشأ استثمار•
عدم مشروعیت استثمار•
زمینه استثمار (قرآن)•
نجات از استثمار (قرآن)
•
دائرة المعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله «استثمار». • دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی.
