اسباب النزول القرآنی (حسن حیدر)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«اسباب النزول القرآنی، تاریخ و حقایق» به بررسی حقایقی تاریخی در باب «اسباب نزول»
آیات قرآنی می‌پردازد.
نویسنده موضوع
اسباب نزول را در
مکتب شیعه مورد بررسی قرار داده و راز
غیبت عالمان این مکتب از این حوزه را یادآور می‌شود.
به
اعتقاد نویسنده اختصاص بابی مستقل به اسباب نزول زاییده جامعه سنی است اما در مکتب شیعی هیچ گاه اسباب نزول بصورت مستقل و جدا از سایر
روایات تفسیری مورد بحث واقع نشده است. نویسنده بر این باور است که
پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و
ائمه اهل البیت علیهم‌السّلام اهتمام ویژه‌ای به بیان اسباب نزول آیات قرآنی داشتند. از این رو پندار کسانی را که معتقدند ایشان نسبت به موضوع مذکور توجهی نداشته‌اند مردود می‌داند. نویسنده یادآور می‌شود که بذر اولیه بحث از اسباب نزول را خود پیامبر افشاند و حضرت بر آگاهی مسلمانان از اسباب نزول اهتمام ویژه‌ای مبذول می‌داشت. البته این بدان معنا نیست که ایشان به صورت کامل بدین موضوع پرداخته و یا بابی مستقل را بدان اختصاص داده‌اند بلکه به اشاراتی که باب موضوع را باز نگاه دارد اکتفا نموده تا آیندگان به تکمیل آن بپردازند. در بخشی از کتاب نویسنده از نقش ویژه
علی علیه‌السّلام در بیان اسباب نزول پرده برداشته و احتجاجات متعدد ایشان را با اسباب نزول یادآور شده و از اهتمام ویژه ایشان به این موضوع سخن می‌گوید. در ادامه به دوره
استقلال علم اسباب نزول از سایر روایات تفسیری اشاره شده و از
طبری به عنوان نخستین مفسری که بدین امر مبادرت ورزید نام برده می‌شود. نویسنده در مورد مکتب شیعی یادآور می‌شود که علم اسباب نزول در
زمان خود ائمه اهل البیت علیهم‌السّلام تدوین یافته و وجود منابعی شیعی که به صورت مستقل بدین موضوع پرداخته باشند را
منکر می‌شود. در نهایت دیدگاه‌های جدید عالمان معاصر
اهل سنت و
شیعه را در مورد اسباب نزول یادآور شده و گستره و دامنه علم اسباب نزول را مورد بررسی و تحقیق قرار می‌دهد.
کتاب حاضر دارای یک مقدمه و شش بخش ذیل می‌باشد: ۱- (البذور الاولی)، به موضوع: «النبی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و اسباب النزول» در دو قسمت: حرکة النبی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و اهتمام الصحابة فی عصر الرسول صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ، اختصاص یافته است. ۲- (بین التفکر و بوادر التاسیس) عناوینی چون: وفاة الرسول صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و انقطاع الوحی، دور الامام علی علیه‌السّلام فی اسباب النزول، الوقوف بوجه التفکر لاسباب النزول، الاحتجاج باسباب النزول، دور الامام علی علیه‌السّلام فی روایة الاسباب و غیره را مورد بحث قرار می‌دهد. ۳- (شیوع الاسباب) به موضوعاتی چون: وفاة الشاهدین علی الوحی، الاسباب و الوضع، حول دور التابعین و غیره اختصاص یافته است. ۴- (استقلال علم اسباب النزول) دارای عناوینی چون: نحو استقلال اسباب النزول، اول الغیث، نقطة التحول، المدرسة الشیعیة، ماذا فی تفاسیر الشیعة، المصادر الشیعته فی اسباب النزول و غیره می‌باشد. ۵- (الدراسات الحدیثة) به سه عنوان: الدراسات العامة، الدراسات المثیرة للجدل و الدراسات الشیعیة اختصاص یافته و اسباب نزول از سه زاویه فوق مورد بررسی قرار گرفته است. ۶- (تحقیق دائرة اسباب النزول). در پایان هم منابع و مآخذ کتاب معرفی شده است.
کتاب حاضر به
قلم آقای حسن محسن حیدر و به
زبان عربی نگارش یافته و در قطع رقعی با جلد شومیز در ۱۲۰ صفحه برای بار نخست در
سال ۱۴۲۷ ه. ق/ ۱۳۸۵ ه. ش از سوی «انتشارات مرکز جهانی علوم اسلامی» یا «المرکز العالمی للدراسات الامیة»
قم، منتشر شده است.
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
