ارزش پاداش (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ارزش
پاداش با توجه به
آیات قرآن عبارتند از:
ارزش برتر پاداش آخرتى، نسبت به پاداش دنيايى:
«فَآتَاهُمُ اللّهُ ثَوَابَ الدُّنْيَا وَحُسْنَ ثَوَابِ الآخِرَةِ وَاللّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ؛
از این رو خداوند پاداش این جهان و پاداش نیک آن جهان را به آنها داد، و خداوند
نیکوکاران را دوست می‌دارد.»
در مورد ثواب آخرت، کلمه «حسن» اضافه شده تا بیان کند که ثواب آخرتی نسبت به ثواب دنیایی مزیت و برتری دارد.
پاداش آخرتى برتر از متاع دنيوى:
۱. «... قُلْ مَتَاعُ الدَّنْيَا قَلِيلٌ وَالآخِرَةُ خَيْرٌ لِّمَنِ اتَّقَى وَلاَ تُظْلَمُونَ فَتِيلًا؛
...به آنها بگو سرمایه زندگی دنیا ناچیز است و سرای آخرت برای کسی که
پرهیزکار باشد بهتر است و کوچک‌ترین ستمی به شما نخواهد شد.»
۲. «وَمَا أُوتِيتُم مِّن شَيْءٍ فَمَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَزِينَتُهَا وَمَا عِندَ اللَّهِ خَيْرٌ وَأَبْقَى أَفَلَا تَعْقِلُونَ؛
آنچه به شما داده شده متاع زندگی دنیا و
زینت آن است و آنچه نزد خداست بهتر و پایدارتر است، آیا اندیشه نمی‌کنید؟»
۳. «فَمَا أُوتِيتُم مِّن شَيْءٍ فَمَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَمَا عِندَ اللَّهِ خَيْرٌ وَأَبْقَى لِلَّذِينَ آمَنُوا وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ؛
آنچه به شما عطا شده متاع زودگذر زندگی دنیا است، و آنچه نزد خدا است برای کسانی که ایمان آورده‌اند و بر پروردگارشان
توکل می‌کنند، بهتر و پایدارتر است»
برترى پاداش الهى، براى مؤمنان پرهيزكار:
«وَلَأَجْرُ الآخِرَةِ خَيْرٌ لِّلَّذِينَ آمَنُواْ وَكَانُواْ يَتَّقُونَ؛
و پاداش آخرت برای آنها که ایمان آورده‌اند و پرهیزگارند بهتر است.»
برترى مجاهدان بر بازنشستگان از
جهاد، با برخوردار نمودن آنان از اجر بزرگ:
«... وَفَضَّلَ اللّهُ الْمُجَاهِدِينَ عَلَى الْقَاعِدِينَ أَجْرًا عَظِيمًا؛
... و مجاهدان را بر قاعدان برتری و پاداش عظیمی بخشیده است.»
پاداشهاى الهى، بسى ارزشمند و نيكو:
۱. «أُوْلَئِكَ جَزَآؤُهُم مَّغْفِرَةٌ مِّن رَّبِّهِمْ وَجَنَّاتٌ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَنِعْمَ أَجْرُ الْعَامِلِينَ؛
آنها پاداششان آمرزش پروردگار، و بهشت‌هایی است که از زیر (درختان) آنها نهرها جاری است، جاودانه در آن می‌مانند؛ چه نیکو است پاداش اهل عمل!»
۲. «فَاسْتَجَابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ أَنِّي لاَ أُضِيعُ عَمَلَ عَامِلٍ مِّنكُم مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى بَعْضُكُم مِّن بَعْضٍ فَالَّذِينَ هَاجَرُواْ وَأُخْرِجُواْ مِن دِيَارِهِمْ وَأُوذُواْ فِي سَبِيلِي وَقَاتَلُواْ وَقُتِلُواْ لأُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَلأُدْخِلَنَّهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ ثَوَابًا مِّن عِندِ اللّهِ وَاللّهُ عِندَهُ حُسْنُ الثَّوَابِ؛
خداوند درخواست آنها (
صاحبان خرد که درخواست‌های آنها در آیات سابق گذشت) را پذیرفت (و فرمود) من عمل هیچ عمل کننده‌ای از شما را، خواه
زن باشد یا مرد ضایع نخواهم کرد، شما همگی همنوعید و از جنس یکدیگر، آنها که در راه خدا
هجرت کردند، و از خانه‌های خود بیرون رانده شدند، و در راه من آزار دیدند، و
جنگ کردند و کشته شدند سوگند یاد می‌کنم، که گناهان آنها را می‌بخشم، و آنها را در بهشت‌هائی که از زیر درختان آن نهرها جاری است، وارد می‌کنم، این پاداشی است از طرف خداوند، و بهترین پاداش‌ها نزد پروردگار است.»
۳. «أُوْلَئِكَ لَهُمْ جَنَّاتُ عَدْنٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهِمُ الْأَنْهَارُ يُحَلَّوْنَ فِيهَا مِنْ أَسَاوِرَ مِن ذَهَبٍ وَيَلْبَسُونَ ثِيَابًا خُضْرًا مِّن سُندُسٍ وَإِسْتَبْرَقٍ مُّتَّكِئِينَ فِيهَا عَلَى الْأَرَائِكِ نِعْمَ الثَّوَابُ وَحَسُنَتْ مُرْتَفَقًا ؛
آنـهـا کـسـانـی هستند که بهشت جاودان از آنشان است، باغهائی از بهشت که نهرها از زیـر درخـتـان و قـصـرهـایـش جـاری اسـت، در آنـجـا بـا دسـت‌بندهائی از
طلا آراسته‌اند، و لبـاسـ‌های (فاخری) به رنگ سبز از
حریر نازک و ضخیم در بر می‌کنند، در حالی که بر تخت‌ها تکیه کرده‌اند، چه پاداش خوبی و چه جمع نیکوئی؟!»
۴. «وَأَمَّا مَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُ جَزَاء الْحُسْنَى وَسَنَقُولُ لَهُ مِنْ أَمْرِنَا يُسْرًا؛
و‌امـا کـسـی کـه ایـمان بیاورد و عمل صالح انجام دهد پاداش نیکو خواهد داشت، و ما دستور آسانی به او خواهیم داد».
۵. «وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَنُبَوِّئَنَّهُم مِّنَ الْجَنَّةِ غُرَفًا تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا نِعْمَ أَجْرُ الْعَامِلِينَ؛
کسانی که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند آنها را در غرفه‌هائی از بهشت جای می‌دهیم که نهرها در زیر آن جاری است، جاودانه در آن خواهند ماند، چه خوبست پاداش عمل‌کنندگان!»
۶. «وَقَالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي صَدَقَنَا وَعْدَهُ وَأَوْرَثَنَا الْأَرْضَ نَتَبَوَّأُ مِنَ الْجَنَّةِ حَيْثُ نَشَاء فَنِعْمَ أَجْرُ الْعَامِلِينَ؛
آنها می‌گویند: حمد و ستایش مخصوص خداوندی است که به وعده خویش درباره ما وفا کرد و
زمین (بهشت) را میراث ما قرار داد که هر جا را بخواهیم منزلگاه خود قرار دهیم، چه خوب است پاداش عمل‌کنندگان!»
۷. «... فَإِن تُطِيعُوا يُؤْتِكُمُ اللَّهُ أَجْرًا حَسَنًا وَإِن تَتَوَلَّوْا كَمَا تَوَلَّيْتُم مِّن قَبْلُ يُعَذِّبْكُمْ عَذَابًا أَلِيمًا؛
... اگر اطاعت کنید خداوند پاداش نیکى به شما مى‌دهد، و اگر سرپیچى نمائید همانگونه که قبلا نیز سرپیچى نمودید شما را
عذاب دردناکى مى‌کند.»
پاداش الهى
مجاهدان، برتر از كارهاى نيكوى آنها:
«مَا كَانَ لِأَهْلِ الْمَدِينَةِ وَمَنْ حَوْلَهُم مِّنَ الأَعْرَابِ أَن يَتَخَلَّفُواْ عَن رَّسُولِ اللّهِ وَلاَ يَرْغَبُواْ بِأَنفُسِهِمْ عَن نَّفْسِهِ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ لاَ يُصِيبُهُمْ ظَمَأٌ وَلاَ نَصَبٌ وَلاَ مَخْمَصَةٌ فِي سَبِيلِ اللّهِ وَلاَ يَطَؤُونَ مَوْطِئًا يَغِيظُ الْكُفَّارَ وَلاَ يَنَالُونَ مِنْ عَدُوٍّ نَّيْلًا إِلاَّ كُتِبَ لَهُم بِهِ عَمَلٌ صَالِحٌ إِنَّ اللّهَ لاَ يُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِينَ • ... وَلاَ يَقْطَعُونَ وَادِيًا إِلاَّ كُتِبَ لَهُمْ لِيَجْزِيَهُمُ اللّهُ أَحْسَنَ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ ؛
سزاوار نیست که اهل مدینه و بادیه‌نشینانی که اطراف آنها هستند از
رسول خدا تخلف جویند، و برای حفظ جان خویش از جان او چشم بپوشند، این به خاطر آن است که هیچ تشنگی به آنها نمی‌رسد، و نه خستگی، و نه گرسنگی در راه خدا، و هیچ گامی که موجب
خشم کافران شود برنمی دارند، و ضربه‌ای از دشمن نمی‌خورند، مگر اینکه به واسطه آن عمل صالحی برای آنها نوشته می‌شود، زیرا خداوند پاداش نیکوکاران را ضایع نمی‌کند... و هیچ سرزمینی را (به سوی میدان جهاد و یا در بازگشت) نمی‌پیمایند، مگر اینکه برای آنها نوشته می‌شود تا خداوند آن را به عنوان بهترین اعمالشان پاداش دهد.»
یعنی اطاعت‌ها و کارهای نیک آنها ثبت و نوشته شود تا به اندازه استحقاق، پاداش آنها را بدهد و از
فضل خویش بر آنها بیفزاید تا اینکه ثواب، بهتر و زیادتر از عمل گردد.
پاداش الهى، برتر از
سِحر:
«وَاتَّبَعُواْ مَا تَتْلُواْ الشَّيَاطِينُ عَلَى مُلْكِ سُلَيْمَانَ وَمَا كَفَرَ سُلَيْمَانُ وَلَكِنَّ الشَّيْاطِينَ كَفَرُواْ يُعَلِّمُونَ النَّاسَ السِّحْرَ ... وَلَقَدْ عَلِمُواْ لَمَنِ اشْتَرَاهُ مَا لَهُ فِي الآخِرَةِ مِنْ خَلاَقٍ وَلَبِئْسَ مَا شَرَوْاْ بِهِ أَنفُسَهُمْ لَوْ كَانُواْ يَعْلَمُونَ • وَلَوْ أَنَّهُمْ آمَنُواْ واتَّقَوْا لَمَثُوبَةٌ مِّنْ عِندِ اللَّه خَيْرٌ لَّوْ كَانُواْ يَعْلَمُونَ
(
یهود) از آنچه شیاطین در عصر سلیمان بر مردم می‌خواندند پیروی می‌کردند،
سلیمان هرگز (دست به سحر)نیالود و
کافر نشد، ولکن شیاطین کفر ورزید و به مردم تعلیم سحر دادند ... و مسلما می‌دانستند هر کسی خریدار این‌گونه متاع باشد بهره‌ای در
آخرت نخواهد داشت و چه زشت و ناپسند بود آنچه خود را به آن می‌فروختند اگر علم و دانشی می‌داشتند!. و اگر آنها
ایمان می‌آوردند و پرهیزکاری پیشه می‌کردند پاداشی که نزد خداوند بود برای آنان بهتر بود، اگر آگاهی داشتند.»
اگر می‌دانستند، برای آنان به سبب دانش روشن می‌شد که پاداش خدا از سحر بهتر است.
ثواب الهى براى مؤمنان نيكوكار، ارزشمندتر از مال و
ثروت:
«فَخَرَجَ عَلَى قَوْمِهِ فِي زِينَتِهِ قَالَ الَّذِينَ يُرِيدُونَ الْحَيَاةَ الدُّنيَا يَا لَيْتَ لَنَا مِثْلَ مَا أُوتِيَ قَارُونُ إِنَّهُ لَذُو حَظٍّ عَظِيمٍ • وَقَالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَيْلَكُمْ ثَوَابُ اللَّهِ خَيْرٌ لِّمَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا ...؛
(
قارون) با تمام زینت خود در برابر قومش ظاهر شد، آنها که طالب
حیات دنیا بودند گفتند: ای
کاش همانند آنچه به قارون داده شده است ما نیز داشتیم! به راستی که او بهره عظیمی دارد! کسانی که علم و دانش به آنها داده شده بود گفتند وای بر شما! ثواب الهی بهتر است برای کسانی که ایمان آورده‌اند و
عمل صالح انجام می‌دهند، اما جز صابران آنرا دریافت نمی‌کنند.»
پاداش الهى در ازاى
هدایت مردم، نيكوتر از
اجرت آنان:
«أَمْ تَسْأَلُهُمْ خَرْجًا فَخَرَاجُ رَبِّكَ خَيْرٌ وَهُوَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ؛
یا اینکه تو از آنها مزد و هزینه‌ای (در برابر دعوتت) می‌خواهی؟ در حالی که مزد پروردگارت بهتر است و او بهترین روزی‌دهندگان است.»
مقصود از «خرجا» اجر و مزد بر کار است. «خرج و خراج» در ریشه لغت به یک معنا می‌باشند و آن عبارت است از خارج ساختن غله از روی وظیفه، و «خراج الارض» نیز از همین باب است، و معنای «فخراج ربک»، «اجر ربک» است.
ثواب الهى، برتر از
سرگرمی و
داد و ستد:
«... قُلْ مَا عِندَ اللَّهِ خَيْرٌ مِّنَ اللَّهْوِ وَمِنَ التِّجَارَةِ وَاللَّهُ خَيْرُ الرَّازِقِينَ؛
... بگو آنچه نزد خدا است بهتر از
لهو و تجارت است و خداوند بهترین روزی‌دهندگان است.»
پاداش الهى، ارزشمندتر از مال و
اولاد:
وَاعْلَمُواْ أَنَّمَا أَمْوَالُكُمْ وَأَوْلاَدُكُمْ فِتْنَةٌ وَأَنَّ اللّهَ عِندَهُ أَجْرٌ عَظِيمٌ؛
و بدانید اموال و اولاد شما وسیله
آزمایش است و پاداش عظیم (برای آنها که از عهده امتحان برآیند) نزد خدا است.»
ثواب (
مغفرت و
رحمت الهی) به مجاهدان راه خدا، بهتر و ارزشمندتر از اموال و دارايى
کفّار:
«وَلَئِن قُتِلْتُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ أَوْ مُتُّمْ لَمَغْفِرَةٌ مِّنَ اللّهِ وَرَحْمَةٌ خَيْرٌ مِّمَّا يَجْمَعُونَ؛
(تازه) اگر در راه خدا کشته شوید یا بمیرید (زیان نکرده‌اید؛ زیرا)
آمرزش و رحمت خدا، از تمام آنچه آنها (در
طول عمر خود) جمع آوری می‌کنند، بهتر است!»
مقصود از «رحمة» پاداش و
بهشت است و این دو بهتر از اموال و مقاصد دنیایی کفار است.
خداوند، تعيين‌كننده ارزشها و پاداشهاى برتر:
۱. «وَلَوْ أَنَّهُمْ آمَنُواْ واتَّقَوْا لَمَثُوبَةٌ مِّنْ عِندِ اللَّه خَيْرٌ لَّوْ كَانُواْ يَعْلَمُونَ؛
و اگر آنها ايمان مى‌آوردند و پرهيزگارى پيشه مى‌كردند، به يقين پاداشى كه نزد خداست، براى آنان بهتر بود، اگر آگاهى داشتند.»
۲. «وَاعْلَمُواْ أَنَّمَا أَمْوَالُكُمْ وَأَوْلاَدُكُمْ فِتْنَةٌ وَأَنَّ اللّهَ عِندَهُ أَجْرٌ عَظِيمٌ؛
و بدانيد اموال و فرزندان شما، وسيله آزمايش است؛ و براى كسانى كه از عهده امتحان برآيند، پاداش عظيمى نزد خداست.»
۳. «وَلاَ يُنفِقُونَ نَفَقَةً صَغِيرَةً وَلاَ كَبِيرَةً وَلاَ يَقْطَعُونَ وَادِيًا إِلاَّ كُتِبَ لَهُمْ لِيَجْزِيَهُمُ اللّهُ أَحْسَنَ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ؛
و هیچ مال کوچک یا بزرگی را (در این راه) انفاق نمی‌کنند و هیچ سرزمینی را (به سوی میدان جهاد و یا در بازگشت) نمی‌پیمایند، مگر اینکه برای آنها نوشته می‌شود تا خداوند آن را به عنوان بهترین اعمالشان پاداش دهد.»
۴. «وَلاَ تَشْتَرُواْ بِعَهْدِ اللّهِ ثَمَنًا قَلِيلًا إِنَّمَا عِندَ اللّهِ هُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ؛
(هرگز) پیمان الهی را با بهای کمی مبادله نکنید (و هر بهائی در برابر آن ناچیز است) آنچه نزد خدا است برای شما بهتر است اگر بدانید.»
۵. «الْمَالُ وَالْبَنُونَ زِينَةُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَالْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ خَيْرٌ عِندَ رَبِّكَ ثَوَابًا وَخَيْرٌ أَمَلًا؛
مـال و فـرزنـدان، زیـنـت
حـیات دنیا هستند، و
باقیات صالحات (ارزش‌های پایدار و شایسته) ثوابش نزد پروردگارت بهتر و امید بخش‌تر است.»
۶. «وَيَزِيدُ اللَّهُ الَّذِينَ اهْتَدَوْا هُدًى وَالْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ خَيْرٌ عِندَ رَبِّكَ ثَوَابًا وَخَيْرٌ مَّرَدًّا؛
اما کسانی که در راه هدایت گام نهادند خداوند بر هدایتشان می‌افزاید، آثار و اعمال صالحی که (از انسان) باقی می‌ماند در پیشگاه پروردگار تو ثوابش بیشتر و عاقبتش ارزشمندتر است.»
۷. «وَمَا أُوتِيتُم مِّن شَيْءٍ فَمَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَزِينَتُهَا وَمَا عِندَ اللَّهِ خَيْرٌ وَأَبْقَى أَفَلَا تَعْقِلُونَ؛
آنچه به شما داده شده، متاع زندگى دنيا و زينت آن است؛ و آنچه نزد خداست بهتر و پايدارتر است؛ آيا نمى‌انديشيد؟!»
۸. «فَمَا أُوتِيتُم مِّن شَيْءٍ فَمَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَمَا عِندَ اللَّهِ خَيْرٌ وَأَبْقَى لِلَّذِينَ آمَنُوا وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ؛
آنچه به شما عطا شده متاع زودگذر زندگى دنياست، و آنچه نزد خداست براى كسانى كه ايمان آورده و بر پروردگارشان توكّل مى‌كنند بهتر و پايدارتر است.»
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۷، ص۵۸، رگرفته از مقاله «ارزش پاداش».
