ارث در جاهلیت (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
استحقاق
مال یا حقی با مرگ دیگری یا آنچه در
حکم مرگ است با شرایط و ملاک‌های خاص را
ارث گویند.
یتیمان از
ارث بردن در
جاهلیت محروم می‌شدند.
کلا بل لاتکرمون الیتیم..
. و تاکلون التراث اکلا لما.
(در
شان نزول آیه ، نقل شده که در
دوران جاهلیت،
زنان و
اطفال یتیم را از
ارث محروم می‌کردند)
همسر و ماترک
میت در جاهلیت جزء
ارثیه بودند.
یـایها الذین ءامنوا لایحل لکم ان ترثوا النسآء کرها...
(برداشت فوق با توجه به شان نزول
آیه و
روایت منقول از
امام باقر علیه‌السّلام قابل استفاده است)
در دوران جاهلیت به طوری که در
تاریخ و در
روایات آمده رسم چنین بوده که همسر مردی که می مرده اگر
مادر وراث نبود، جزء
ارث به حسابش می آوردند،
ورثه، او را نیز مانند
اموال میت به
ارث می بردند، و در اینکه کدامیک از ورثه، همسر میت را
ارث ببرد رسم چنین بود که هر کس می خواست، جامه ای بر سر او می انداخت، و
زن از آن او می شد، اگر دلش می خواست با او
ازدواج می کرد، آنهم بدون
مهریه، چون او را
ارث برده بود، و اگر علاقه ای به این کار نمی داشت نزد خود نگه می داشت تا به نحوی از او استفاده مادی کند، یا شوهرش دهد، و مهریه اش را بگیرد و خرج کند، و یا اگر
خواستگاری نمی داشت- در خانه اش بماند و بمیرد تا اموالش را- اگر مالی داشت- بارث ببرد.
سنت جاهلی، در محروم ساختن
زنان از
ارث لغو شد.
للرجال نصیب مما ترک الولدان والاقربون وللنسآء نصیب مما ترک الولدان والاقربون مما قل منه اوکثر نصیبا مفروضا. (مرحوم
طبرسی نقل می‌کند که
اعراب در جاهلیت زنان را از
ارث محروم می‌ساختند و
آیه در رد چنین روشی نازل شد)
کلا بل لا تکرمون الیتیم• وتاکلون التراث اکلا لما. (در
تفسیر جمله «و تاکلون التراث» نقل شده که در دوران جاهلیت زنان و یتیمان را از
ارث محروم می‌کردند.)
از
رسوم جاهلیت این بود که همسر را با وجود ناخشنودی از وی، به منظور
ارث بردن، از او نگهداری می‌کردند.
یـایها الذین ءامنوا لا یحل لکم ان ترثوا النساء کرهـا ولا تعضلوهن لتذهبوا ببعض ما ءاتیتموهن الا ان یاتین بفـحشة مبینة وعاشروهن بالمعروف فان کرهتموهن فعسی ان تکرهوا شیــا ویجعل الله فیه خیرا کثیرا.
(احتمالاتی در تفسیر آیه مطرح شده، از جمله اینکه برخی از افراد با اینکه علاقه‌ای به همسران خود نداشتند به طمع
ارث بردن از آنان پس از مرگ آنها ایشان را نگه می‌داشتند.)
آیات این سوره با بسیاری از اعمال ناروای دوران جاهلیت
مبارزه می کند، در آیه مورد بحث بچند عادت ناپسند آن دوران اشاره گردیده است و به
مسلمانان هشدار داده شده که آلوده آنها نشوند:
زنان را بخاطر اموالشان زندانی نکنید همانطور که در شان نزول گفته شد یکی از رفتارهای ظالمانه
مردان، در دوران جاهلیت این بود که با زنان ثروتمندی که از زیبایی بهره ای نداشتند ازدواج می کردند، سپس آنها را بحال خود وامی گذاردند، نه آنها را
طلاق می دادند و نه همچون یک همسر با آنها رفتار می نمودند، به
امید این که مرگشان فرا رسد و اموالشان را تملک کنند، آیه فوق می‌گوید: "ای افراد با
ایمان برای شما
حلال نیست که از زنان از روی
اکراه و ایجاد ناراحتی،
ارث ببرید" و به این ترتیب عمل فوق را محکوم ساخته است.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲، ص۵۷۶، برگرفته از مقاله «ارث در جاهلیت». مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۹، ص۴۴۵، برگرفته از مقاله «ارث در جاهلیت».
