حکم اذیت (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیات مرتبط با احکام
اذیت و آزار رساندن عبارتند از:
حرمت اذيّت و آزاررسانى به
انبیا:
۱. «... وَ لَنَصْبِرَنَّ عَلى ما آذَيْتُمُونا ... وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِرُسُلِهِمْ لَنُخْرِجَنَّكُمْ مِنْ أَرْضِنا أَوْ لَتَعُودُنَّ فِي مِلَّتِنا فَأَوْحى إِلَيْهِمْ رَبُّهُمْ لَنُهْلِكَنَّ الظَّالِمِينَ؛
... و ما به طور مسلم در برابر آزارهاي شما صبر خواهيم كرد (و دست از انجام رسالت خويش برنميداريم) ... كساني كه كافر شدند به پيامبران خود گفتند ما قطعا شما را از سرزمين خود اخراج خواهيم كرد، مگر اينكه به آئين ما بازگرديد، در اينحال پروردگارشان به آنها وحي فرستاد كه من ظالمان را هلاك مي‌كنم.»
۲. «وَ إِذْ قالَ مُوسى لِقَوْمِهِ يا قَوْمِ لِمَ تُؤْذُونَنِي وَ قَدْ تَعْلَمُونَ أَنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ فَلَمَّا زاغُوا أَزاغَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفاسِقِينَ؛
بياد آوريد هنگامي را كه موسي به قومش گفت اي قوم من! چرا مرا آزار مي‌دهيد با اينكه مي‌دانيد من فرستاده خدا به سوي شما هستم ؟ هنگامي كه آنها از حق منحرف شدند خداوند قلوبشان را منحرف ساخت، و خدا فاسقان را هدايت نمي‌كند.»
حرمت آزاررسانى به خدا «با مخالفت اوامر الهى و
الحاد در اسما و صفات»:
«إِنَّ الَّذِينَ يُؤْذُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ وَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً مُهِيناً؛
آنها که خدا و پیامبرش را
آزار می دهند، خداوند آنان را از
رحمت خود در
دنیا و
آخرت دور ساخته، و برای آنها عذاب خوارکننده ای آماده کرده است.»
بنا بر قولی، مقصود از ایذای خدا، سخنان ناحق درباره او و
شریک پنداشتن برای او و الحاد در اسما و صفات او است.
«وجوب اذيّت و
تعزیر مرد و زن مجرّد در صورت عدم
توبه و
اصلاح، به دليل ارتكاب
زنا «قبل از
نسخ»:
«وَ اللَّاتِي يَأْتِينَ الْفاحِشَةَ ... وَ الَّذانِ يَأْتِيانِها مِنْكُمْ فَآذُوهُما فَإِنْ تابا وَ أَصْلَحا فَأَعْرِضُوا عَنْهُما...؛
و کسانی از
زنان شما که مرتکب
زنا شوند.... و از میان شما، آن مردان و زنانی که (
همسر ندارند، و) مرتکب آن کار (زشت) می شوند، آنها را آزار دهید (و حد بر آنان جاری نمایید)! و اگر توبه کنند، و (خود را) اصلاح نمایند، (و به جبران گذشته بپردازند،) از آنها درگذرید!....»
بنا بر قولی، اذیت درباره زن و مرد مجرد است که مرتکب زنا شده باشند و مقصود از اذیت، سرزنش و توبیخ زبانی است و جمهور
مفسران معتقدند که این
آیه به حد تعیین شده در
سوره نور نسخ شده است.
اذيّت صدقه‌بگيران، امرى ناروا و سبب بطلان
صدقه:
«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تُبْطِلُوا صَدَقاتِكُمْ بِالْمَنِّ وَ الْأَذى ...؛
«ای کسانی که
ایمان آورده اید! بخشش‌های خود را با منت و آزار، باطل نسازید!....»
وجوب آزار رساندن به
لواطکار، در صورت عدم
توبه و اصلاح او با تعزير «قبل از نسخ»:
«وَ اللَّاتِي يَأْتِينَ الْفاحِشَةَ مِنْ نِسائِكُمْ فَاسْتَشْهِدُوا عَلَيْهِنَّ أَرْبَعَةً مِنْكُمْ ... وَ الَّذانِ يَأْتِيانِها مِنْكُمْ فَآذُوهُما فَإِنْ تابا وَ أَصْلَحا فَأَعْرِضُوا عَنْهُما ...؛
و کسانی از
زنان شما که مرتکب زنا شوند، چهار نفر از
مسلمانان را بعنوان
شاهد بر آنها بطلبید!... و از میان شما، آن مردان و زنانی که (
همسر ندارند، و) مرتکب آن کار (زشت) می شوند، آنها را
آزار دهید (و
حد بر آنان جاری نمایید)! و اگر توبه کنند، و (خود را) اصلاح نمایند، (و به جبران گذشته بپردازند،) از آنها درگذرید! ....»
چون در آیه پیشین، حکم
زن زناکار بیان شده، آیه مذکور درباره غیر زنان است، و مقصود از «اللذان» می‌تواند کسانی باشد که مرتکب
لواط می‌شوند.
اذيّت كردن
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله حرام و گناهى بزرگ، در پيشگاه خدا:
۱. «وَ مِنْهُمُ الَّذِينَ يُؤْذُونَ النَّبِيَّ وَ يَقُولُونَ هُوَ أُذُنٌ قُلْ أُذُنُ ... وَ الَّذِينَ يُؤْذُونَ رَسُولَ اللَّهِ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ؛
از آنها كساني هستند كه پيامبر را آزار مي‌دهند، و مي‌گويند او خوشباور و گوشي است!، بگو خوشباور بودن او به نفع شماست (ولي بدانيد) او ايمان به خدا دارد و (تنها) تصديق مؤ منان مي‌كند، و رحمت است براي كساني از شما كه ايمان آورده اند، و آنها كه فرستاده خدا را آزار مي‌دهند عذاب دردناكي دارند.»
۲. «... وَ ما كانَ لَكُمْ أَنْ تُؤْذُوا رَسُولَ اللَّهِ ... إِنَّ ذلِكُمْ كانَ عِنْدَ اللَّهِ عَظِيماً؛
... و شما حق نداريد رسول خدا را آزار دهيد ... كه اين كار نزد خدا عظيم است!»
۳. «إِنَّ الَّذِينَ يُؤْذُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ وَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً مُهِيناً؛
آنها كه خدا و پيامبرش را
ایذاء مي‌كنند خداوند آنها را از رحمت خود در دنيا و آخرت دور مي‌سازد، و براي آنان عذاب خوار كننده اي آماده كرده است.»
۴. « يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَكُونُوا كَالَّذِينَ آذَوْا مُوسى ...؛
اي كساني كه ايمان آورده ايد همانند كساني نباشيد كه موسي را آزار دادند....»
اذيّت
موسی علیه‌السلام از سوى
بنی‌اسرائیل، عملى حرام:
۱. «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَكُونُوا كَالَّذِينَ آذَوْا مُوسى فَبَرَّأَهُ اللَّهُ مِمَّا قالُوا وَ كانَ عِنْدَ اللَّهِ وَجِيهاً؛
ای کسانی که
ایمان آورده‌اید، شما مانند آن مردمی نباشید که پیغمبرشان موسی را (به
تهمت زنا و
قتل هارون و دیگر عیب جویی‌ها) بیازردند تا آنکه
خدا او را از آنچه گفتند منزه ساخت (و پاکدامنیش بر همه روشن گردانید) و او نزد خدا (پیغمبری) آبرومند و محترم بود.»
۲. «وَ إِذْ قالَ مُوسى لِقَوْمِهِ يا قَوْمِ لِمَ تُؤْذُونَنِي وَ قَدْ تَعْلَمُونَ أَنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ فَلَمَّا زاغُوا أَزاغَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفاسِقِينَ؛
(یاد آر) وقتی که موسی به قوم خود گفت: ای
قوم، برای چه مرا رنج و آزار می دهید (و تهمت
سحر و
کذب و عیبهای دیگر بر من می بندید) در صورتی که بر شما معلوم است که من
رسول خدا به سوی شما هستم؟ باز چون (از
حق) روی گردانیدند خدا هم دلهای بی نورشان را (از
سعادت و اقبال به حق) بگردانید و خدا هرگز مردم نابکار
فاسق را
هدایت نخواهد کرد.»
حرام و ناروا بودن آزاررسانى به
زنان و مردان
مؤمن:
«وَ الَّذِينَ يُؤْذُونَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِناتِ بِغَيْرِ مَا اكْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلُوا بُهْتاناً وَ إِثْماً مُبِيناً؛
«و آنان که
مردان و زنان با ایمان بی تقصیر و
گناه را بیازارند (بترسند که) دانسته بار تهمت و
گناه آشکار بزرگی را برداشته اند.»
حرمت ايذاى
والدین:
۱. «وَ قَضى رَبُّكَ ... وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً ... فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلًا كَرِيماً؛
و پروردگارت فرمان داده: ... و به
پدر و
مادر نیکی کنید! ... کمترین اهانتی به آنها روا مدار! و بر آنها فریاد مزن! و گفتار لطیف و سنجیده و بزرگوارانه به آنها بگو!»
۲. «وَ الَّذِي قالَ لِوالِدَيْهِ أُفٍّ لَكُما ... أُولئِكَ الَّذِينَ حَقَّ عَلَيْهِمُ الْقَوْلُ فِي أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ إِنَّهُمْ كانُوا خاسِرِينَ؛
و کسی که به پدر و مادرش می گوید:
اف بر شما!... آنها کسانی هستند که فرمان
عذاب درباره آنان همراه اقوام (کافری) که پیش از آنان از
جن و
انس بودند مسلم شده، چرا که همگی زیانکار بودند.»
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۱، ص۳۴۴، برگرفته از مقاله «حکم احذیت».
