اذان نماز (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اذان به اذان
اعلام و اذان
نماز تقسيم میشود.
سنت اذان
نماز، پیش از نزول
سوره مائده رواج ژیدا کرده است.
و اذا نادیتم الی الصلوة اتخذوها هزوا
و لعبا.... (از تعبیر «اذا نادیتم» استفاده میشود که اذان پیش از
نزول آیه مزبور، متعارف
و رایج بوده است.)
بدون اشکال، اذان
و اقامه برای نمازهای پنجگانه –
ادا باشد یا
قضا، در
حضر باشد یا در
سفر، در سلامتی باشد یا در بیماری، برای کسی که نماز جماعت میخواند یا فرادا، برای مردان
و زنان - مستحب مؤکد است، حتی بعضی (از فقها) آن دو را واجب دانستهاند
و اقوی آن است که آن دو در هر حال؛ مستحب میباشند هرچند ترک اذان
و اقامه موجب محرومیّت از ثواب فراوانی است.
اذان نماز
عصر و نماز عشا اگر با نماز
ظهر و مغرب به صورت جمع (با هم) خوانده شوند ساقط میشود.
و فرقی بین مواردی که جمع کردن آنها مستحب است مثل نماز
عصر روز جمعه
و نماز
عصر روز عرفه و نماز عشای شب
عید قربان در
مشعر الحرام - چون در این سه جا مستحب است بین دو نماز مذکور جمع شود -
و بین غیر این موارد نیست.
و جدا خواندن دو نماز - که مقابل جمع نمودن آنها است - با فاصله زمانی بین آنها
و بنابر اقوی با خواندن
نافله یومیه بین آنها تحقق پیدا میکند، بنابراین با خواندن
نافله نماز
عصر بین
ظهر و عصر و نافله مغرب بین نماز مغرب
و عشا، جدا شدنی که موجب ساقط نشدن اذان است تحقق پیدا میکند.
و بنابر اقوی سقوط اذان در حال جمع در نماز
عصر روز
عرفه و نماز عشای شب عید در مشعر الحرام «
عزیمت» است؛ یعنی گفتن اذان مشروع نیست پس گفتن آن به قصد مشروعیت، حرام میباشد
و بنابر احتیاط (واجب) در هر موردی که نمازها جمع خوانده میشوند باید اذان ترک شود.
اذان
و اقامه در مواردی ساقط میشوند: از آن جمله: کسی که به نماز جماعتی برسد که برای آن، اذان
و اقامه گفتهاند، گرچه این شخص اذان
و اقامهشان را نشنیده
و وقت گفتن آنها حاضر نبوده است.
و از آن جمله: کسی که در مسجدی نماز بخواند که در آن مسجد
نماز جماعت، خوانده شده
و هنوز جماعت، متفرّق نشده است؛ خواه به قصد نماز جماعت آمده باشد یا نه
و خواه
امام جماعت شود یا
ماموم و یا فرادا بخواند. بنابراین اگر جماعت، متفرّق شده یا از نماز
و تعقیبات آن اعراض کرده (فارغ شده) باشند - هرچند که هنوز در آنجا باشند - اذان
و اقامه از او ساقط نمیشود. چنان که اگر جماعت قبلی بدون اذان
و اقامه برگزار شده باشد – ولو به این جهت که اذان
و اقامه دیگری را شنیده
و به آن اکتفا کرده باشند - اذان
و اقامه (از این شخص تازه وارد) ساقط نمیشود.
و همچنین اذان
و اقامه از این شخص در صورتی که نماز جماعت از جهت آنکه امام جماعت عادل نبوده
و مامومین هم آن را میدانستهاند
و یا به جهت دیگری باطل باشد، ساقط نمیشود.
و همچنین در صورتی که جای نماز جماعت با جای خواندن نماز این شخص، عرفاً یکی نباشد اذان
و اقامه ساقط نمیشود، مثل اینکه یکی داخل
مسجد باشد
و دیگری پشت بام آن، یا یکی خیلی از جای دیگری دور باشد.
و آیا این حکم، اختصاص به مسجد دارد یا در غیر مسجد هم جریان دارد؟ مورد اشکال است، بنابراین احتیاط (واجب) این است که در هر حال، چه در مسجد
و چه در غیر آن (با شرایط مذکور)، اذان
و اقامه گفته نشود، بلکه بعید نیست که حکم سقوط، اختصاص به مسجد نداشته باشد
و همچنین باید در جایی که نماز این شخص
و جماعت، هر دوشان ادایی نباشد به اینکه یکی یا هر دوی آنها نماز قضا باشد - چه از خود یا از دیگری، تبرعاً یا استیجاری - احتیاط ترک نشود (اذان
و اقامه گفته نشود).
و همچنین است (که باید احتیاط ترک نشود) در جایی که دو نماز وقتشان یکی نباشد، مثل اینکه نماز جماعتی که قبلًا خوانده شده نماز
عصر بوده
و این شخص میخواهد نماز مغرب بخواند.
و در اینگونه موارد مشکل، اگر اذان
و اقامه را به قصد رجاء بگوید اشکالی ندارد.
• فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ
و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «اذان نماز ».
•
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی