اذان نماز (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اذان به اذان
اعلام و اذان
نماز تقسيم می‌شود.
سنت اذان
نماز، پیش از نزول
سوره مائده رواج ژیدا کرده است.
و اذا نادیتم الی الصلوة اتخذوها هزوا و لعبا.... (از تعبیر «اذا نادیتم» استفاده می‌شود که اذان پیش از
نزول آیه مزبور، متعارف و رایج بوده است.)
بدون اشکال، اذان و اقامه برای نمازهای پنج‌گانه –
ادا باشد یا
قضا، در
حضر باشد یا در
سفر، در سلامتی باشد یا در بیماری، برای کسی که نماز جماعت می‌خواند یا فرادا، برای مردان و زنان - مستحب مؤکد است، حتی بعضی (از فقها) آن دو را واجب دانسته‌اند و اقوی آن است که آن دو در هر حال؛ مستحب می‌باشند هرچند ترک اذان و اقامه موجب محرومیّت از ثواب فراوانی است.
اذان نماز عصر و نماز عشا اگر با نماز ظهر و مغرب به صورت جمع (با هم) خوانده شوند ساقط می‌شود. و فرقی بین مواردی که جمع کردن آن‌ها مستحب است مثل نماز عصر روز جمعه و نماز عصر
روز عرفه و نماز عشای شب
عید قربان در
مشعر الحرام - چون در این سه جا مستحب است بین دو نماز مذکور جمع شود - و بین غیر این موارد نیست. و جدا خواندن دو نماز - که مقابل جمع نمودن آن‌ها است - با فاصله زمانی بین آن‌ها و بنابر اقوی با خواندن نافله یومیه بین آن‌ها تحقق پیدا می‌کند، بنابراین با خواندن
نافله نماز عصر بین ظهر و عصر و نافله مغرب بین نماز مغرب و عشا، جدا شدنی که موجب ساقط نشدن اذان است تحقق پیدا می‌کند. و بنابر اقوی سقوط اذان در حال جمع در نماز عصر روز
عرفه و نماز عشای شب عید در مشعر الحرام «
عزیمت» است؛ یعنی گفتن اذان مشروع نیست پس گفتن آن به قصد مشروعیت، حرام می‌باشد و بنابر احتیاط (واجب) در هر موردی که نمازها جمع خوانده می‌شوند باید اذان ترک شود.
اذان و اقامه در مواردی ساقط می‌شوند: از آن جمله: کسی که به نماز جماعتی برسد که برای آن، اذان و اقامه گفته‌اند، گرچه این شخص اذان و اقامه‌شان را نشنیده و وقت گفتن آن‌ها حاضر نبوده است.
و از آن جمله: کسی که در مسجدی نماز بخواند که در آن مسجد
نماز جماعت، خوانده شده و هنوز جماعت، متفرّق نشده است؛ خواه به قصد نماز جماعت آمده باشد یا نه و خواه
امام جماعت شود یا
ماموم و یا فرادا بخواند. بنابراین اگر جماعت، متفرّق شده یا از نماز و تعقیبات آن اعراض کرده (فارغ شده) باشند - هرچند که هنوز در آنجا باشند - اذان و اقامه از او ساقط نمی‌شود. چنان که اگر جماعت قبلی بدون اذان و اقامه برگزار شده باشد – ولو به این جهت که اذان و اقامه دیگری را شنیده و به آن اکتفا کرده باشند - اذان و اقامه (از این شخص تازه وارد) ساقط نمی‌شود. و همچنین اذان و اقامه از این شخص در صورتی که نماز جماعت از جهت آن‌که امام جماعت عادل نبوده و مامومین هم آن را می‌دانسته‌اند و یا به جهت دیگری باطل باشد، ساقط نمی‌شود. و همچنین در صورتی که جای نماز جماعت با جای خواندن نماز این شخص، عرفاً یکی نباشد اذان و اقامه ساقط نمی‌شود، مثل اینکه یکی داخل
مسجد باشد و دیگری پشت بام آن، یا یکی خیلی از جای دیگری دور باشد. و آیا این حکم، اختصاص به مسجد دارد یا در غیر مسجد هم جریان دارد؟ مورد اشکال است، بنابراین احتیاط (واجب) این است که در هر حال، چه در مسجد و چه در غیر آن (با شرایط مذکور)، اذان و اقامه گفته نشود، بلکه بعید نیست که حکم سقوط، اختصاص به مسجد نداشته باشد و همچنین باید در جایی که نماز این شخص و جماعت، هر دوشان ادایی نباشد به اینکه یکی یا هر دوی آن‌ها نماز قضا باشد - چه از خود یا از دیگری، تبرعاً یا استیجاری - احتیاط ترک نشود (اذان و اقامه گفته نشود). و همچنین است (که باید احتیاط ترک نشود) در جایی که دو نماز وقتشان یکی نباشد، مثل اینکه نماز جماعتی که قبلًا خوانده شده نماز عصر بوده و این شخص می‌خواهد نماز مغرب بخواند. و در اینگونه موارد مشکل، اگر اذان و اقامه را به قصد رجاء بگوید اشکالی ندارد.
• فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «اذان نماز ».
•
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
