اداء (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَداء (به فتح الف) یکی از
واژگان قرآن کریم به معنای «دادن
حق کسی در یک دفعه» است.
اَداء
در
مفردات راغب آمده، اَدَاء یعنی دادن حق تمام در یک دفعه، مثل اداء
جزیه و ردّ
امانت «الْاَدَاءُ دفعُ الحقِّ دفعةً و تَوْفِیَتُهُ» ولی در
قاموس مطلق رساندن و
قضا کردن آمده است.
قرآن مجید فقط در دادن حق و ردّ امانت به کار برده نه در مطلق دادن چیزی، مثل
(اِنَّ اللَّهَ یَاْمُرُکُمْ اَنْ تُؤَدُّوا الْاَماناتِ اِلی اَهْلِها) (خداوند به شما فرمان مى‌دهد كه امانت‌ها را به صاحبانش بدهيد)
(فَمَنْ عُفِیَ لَهُ مِنْ اَخِیهِ شَیْ‌ءٌ فَاتِّباعٌ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَداءٌ اِلَیْهِ بِاِحْسانٍ) (... اگر كسى از سوى برادر دينى خود، چيزى به او بخشيده شود، و
حکم قصاص تبديل به خونبها گردد، ولىّ مقتول بايد از راه پسنديده پيروى كند؛ و شرايط پرداخت كننده را در نظر بگيرد و او نيز به نيكى
دیه را به ولىّ مقتول بپردازد و مسامحه نكند)
آیه درباره دیه (خونبها) است که در مقابل
عفو از قصاص داده می‌شود و سبب اصلی آن
قتل است در این‌جا نیز اداء، اداء حق است. ولی تمام و یک‌دفعه بودن را که راغب گفته به طور صریح نمی‌توان از قرآن استفاده کرد در
روایات هست که خون‌بهای قتل عمدی باید در یک سال ادا شود ولی یک‌جا دادن قید نشده است.
آن‌جا که
موسی به
فرعون وفرعونیان می‌گوید
(اَدُّوا اِلَیَّ عِبادَ اللَّهِ) (بندگان
خدا را به من بدهید)
گویا منظور این است: آن‌ها را که بندگان خدایند، به ناحق بنده خود خوانده‌اید و
اذیت می‌کنید، آن‌ها را برگردانید و از آن‌ها دست بکشید همچنان‌که برگرداندن عبد مغصوب به مولای او برگرداندن حق به صاحب حقّ است همچنین برگرداندن بندگان خدا و دست کشیدن از آن‌ها اداء حقّ خدا است و اللَّه العالم.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «اداء»، ج۱، ص۵۳.
