اخراج از خانه (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

قرآن کریم در آیاتی چند به بیان حکم اخراج چند دسته از زنان از خانه پرداخته است که به توضیح آن موارد خواهیم پرداخت.

---

اخراج همسران میت، از خانه شوهرجایز نیست.
والذین یتوفون منکم ویذرون ازوجـا وصیة لازوجهم متـعـا الی الحول غیر اخراج فان خرجن فلا جناح علیکم فی ما فعلن فی انفسهن من معروف والله عزیز حکیم. و کسانی که از شما در آستانه مرگ قرار می‌گیرند و همسرانی از خود به جا می‌گذارند، باید برای همسران خود وصیت کنند که تا یک سال، آنها را (با پرداختن هزینه زندگی) بهره مند سازند به شرط اینکه آنها (از خانه شوهر) بیرون نروند (و اقدام به ازدواج مجدد نکنند). و اگر بیرون روند، (حقی در هزینه ندارند ولی) گناهی بر شما نیست نسبت به آنچه در باره خود، به طور شایسته انجام می‌دهند. و خداوند، توانا و حکیم است "

۱.۱ - نسخ احکام آیه

اینکه کلمه" حول" را با الف و لام تعریف کرده خالی از دلالت بر این نیست که آیه شریفه قبل از تشریع عده وفات یعنی چهار ماه و ده روز نازل شده چون زنان عرب جاهلیت، بعد از مرگ شوهران خود یک سال تمام در خانه می‌نشستند، یعنی شوهر نمی‌کردند، و این آیه شریفه سفارش می‌کند به مردان که برای همسران خود وصیتی کنند و مالی معین نمایند، که بعد از مرگشان به ایشان بدهند، مالی که کفاف مخارج یک سال ایشان را بدهد، بدون اینکه از خانه‌های خود اخراج شوند، چیزی که هست از آنجایی که این تعیین مال، حق زنان است و حق چیزیست که هم می‌توان آن را استیفا کرد و هم از آن صرف نظر نمود، لذا می‌فرماید: اگر زنان شوهر مرده در این مدت از خانه شوهر بیرون شدند، دیگر شما ورثه شوهر تقصیری در ندادن آن مال ندارید، و یا اگر خواستند بطور شایسته شوهر کنند دیگر شما مسئول نیستید، و این نظیر سفارشی است که به اشخاص مشرف به مرگ کرده که چیزی از مال خود را برای والدین و خویشاوندان وصیت کنند و فرمود: " کتب علیکم اذا حضر احدکم الموت ان ترک خیرا الوصیة للوالدین و الاقربین بالمعروف حقا علی المتقین".
و از آنچه گذشت این معنا روشن گردید که آیه مورد بحث به وسیله آیه شریفه‌ای که عده وفات را چهار ماه و ده روز معین کرده، و نیز به آیه‌ای که برای زنان دارای فرزند، هشت یک و برای زنان بی اولاد چهار یک مال شوهر را ارث معین می‌کند، نسخ شده است.

---

اخراج زنان مطلقه از خانه، در دوران عده جایز نیست.
"یـایها النبی اذا طـلقتم النساء فطـلقوهن لعدتهن... لا تخرجوهن من بیوتهن..‌ای پیامبر! هر زمان خواستید زنان را طلاق دهید، در زمان عده، آنها را طلاق گویید(زمانی که از عادت ماهانه پاک شده و با همسرشان نزدیکی نکرده باشند)، و حساب عده را نگه دارید و از خدایی که پروردگار شماست بپرهیزید نه شما آنها را از خانه هایشان بیرون کنید و نه آنها (در دوران عده) بیرون روند، مگر آنکه کار زشت آشکاری انجام دهند این حدود خداست، و هر کس از حدود الهی تجاوز کند به خویشتن ستم کرده تو نمی‌دانی شاید خداوند بعد از این، وضع تازه (و وسیله اصلاحی) فراهم کند! "
سومین" و" چهارمین" که یکی مربوط به شوهران است و دیگری مربوط به زنان، می‌فرماید: " شما آنها را از خانه هایشان، خارج نسازید، و آنها نیز از خانه‌ها در دوران عده خارج نشوند" (لا تخرجوهن من بیوتهن و لا یخرجن).
گرچه بسیاری از بیخبران، این حکم اسلامی را به هنگام طلاق اصلا اجرا نمی‌کنند، و به محض جاری شدن صیغه طلاق، هم مرد به خود اجازه می‌دهد که زن را بیرون کند، و هم زن خود را آزاد می‌پندارد که از خانه شوهر خارج شود و به خانه بستگان بازگردد، ولی این حکم اسلامی فلسفه بسیار مهمی دارد، زیرا علاوه بر حفظ احترام زن، غالبا زمینه را برای بازگشت شوهر از طلاق، و تحکیم پیوند زناشویی ، فراهم می‌سازد.
پشت پا زدن به این حکم مهم اسلامی که در متن قرآن مجید آمده است سبب می‌شود که بسیاری از طلاقها به جدایی دائم منتهی شود، در حالی که اگر این حکم اجرا می‌شد، غالبا به آشتی و بازگشت مجدد منتهی می‌گشت.

۲.۱ - اخراج زنان مطلقه بد کاره

اخراج زنان مطلقه از خانه، در صورت ارتکاب اعمال زشتی مانند زنا جایز است.
"یـایها النبی اذا طـلقتم النساء فطـلقوهن لعدتهن... لا تخرجوهن من بیوتهن ولا یخرجن الا ان یاتین بفـحشة مبینة..‌ای پیامبر! هر زمان خواستید زنان را طلاق دهید، در زمان عده، آنها را طلاق گویید(زمانی که از عادت ماهانه پاک شده و با همسرشان نزدیکی نکرده باشند)، و حساب عده را نگه دارید و... و نه آنها (در دوران عده) بیرون روند، مگر آنکه کار زشت آشکاری انجام دهند"
علماء درباره فاحشه اختلاف کرده‌اند. بعضی گفته‌اند که آن زناست پس برای اقامه حد بر او باید بیرون آید (از حسن و مجاهد و شعبی و ابن زید) ابن عباس گوید: آن بد زبانی و خشونت با اهل منزل است، پس بر اهل خانه جایز است او را اخراج کنند و این از حضرت ابی جعفر باقر و حضرت ابی عبدالله صادق علیهما السلام روایت شده است علی بن اسباط از حضرت ابی الحسن الرضا علیه‌السّلام روایت کرده که فاحشه ایذاء ، و اذیت خانواده شوهر و فحش دادن بآنهاست
اخراج زنان مطلقه از خانه در ایام عده، در صورت مساحقه آنان جایز است.
"یـایها النبی اذا طـلقتم النساء فطـلقوهن لعدتهن واحصوا العدة واتقوا الله ربکم لا تخرجوهن من بیوتهن ولا یخرجن الا ان یاتین بفـحشة مبینة وتلک حدود الله..‌ای پیامبر! هر زمان خواستید زنان را طلاق دهید، در زمان عده، آنها را طلاق گویید(زمانی که از عادت ماهانه پاک شده و با همسرشان نزدیکی نکرده باشند)، و حساب عده را نگه دارید... و نه آنها (در دوران عده ) بیرون روند، مگر آنکه کار زشت آشکاری انجام دهند این حدود خداست، "
«فاحشة مبینة» به «سحق» نیز تفسیر شده است.

۲.۲ - اخراج زنان مطلقه بدخلق

اخراج زنان مطلقه از خانه در ایام عده، در صورت آزار و بدخلقی او به خانواده شوهر جایز است.
"یـایها النبی اذا طـلقتم النساء فطـلقوهن لعدتهن واحصوا العدة... ولا یخرجن الا ان یاتین بفـحشة مبینة.. زنان را طلاق دهید، در زمان عده، آنها را طلاق گویید(زمانی که از عادت ماهانه پاک شده و با همسرشان نزدیکی نکرده باشند)، و حساب عده را نگه دارید... و نه آنها (در دوران عده) بیرون روند، مگر آنکه کار زشت آشکاری انجام دهند "
از امام رضا علیه‌السّلام روایت شده که فرمود: (مراد از فاحشة مبینة) آزار دادن زن به خانواده شوهر و بدخلقی اوست.
مثلا آن قدر، ناسازگاری، بد خلقی، و بدزبانی با همسر و کسان او کند که ادامه حضور او در منزل، باعث مشکلات بیشتر گردد. این معنی در روایات متعددی که از ائمه اهل بیت علیه‌السلام نقل شده است دیده می‌شود. البته منظور هر مخالفت و ناسازگاری جزئی نیست، زیرا در مفهوم کلمه" فاحشه" کار زشت مهم افتاده است، بخصوص اینکه با وصف" مبینه" نیز توصیف شده است

---