احمد بن محمد خلاّل
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
احمد بن محمد خلاّل (زنده در نیمه دوم
قرن ۴ق) از دانشمندان و متکلمان
معتزله بود که در نیمه دوم قرن چهارم هجری قمری در
بصره می‌زیسته. او
علم کلام را از بزرگان معتزله فرا گرفت و مدتی در
عراق به عنوان قاضی فعالیت داشت. وی تا سال
۳۷۷ هجری قمری در قید حیات بود و آثاری در زمینه کلام نگاشته است.
ابوعمر احمد بن محمد بن حفص خلاّل بصری معتزلی، از دانشمندان و متکلمان معتزله بود که در بصره به دنیا آمد.
چنان که
الندیم (م.
۳۸۰ق) اشاره کرده، از زندگی فردی، اجتماعی و علمی او اطلاع زیادی در دست نیست.
ابن حجر با استناد به الفهرست الندیم و در پی او برخی منابع معاصر، او را از متکلمان و مصنفان
شیعه دانسته‌اند؛
ولی چنان که گذشت و الندیم بدان تصریح کرده، ابوعمر خلال از متکلمان معتزله است.
خلاّل دانش کلام را از بزرگان معتزله چون
محمد بن عمر صیمری (م.
۳۱۵ق) و
ابوبکر احمد بن علی بن بَیَغْجوربن اخشید(م.
۳۲۶ق) فرا گرفت و مدتی نیز عهده دار مسئولیت قضا در
حرّه یا
حدیثه، از شهرهای عراق،
تکریت و
حدیبیه بود.
آثار خلاّل عبارت‌اند از:
- کتاب الاصول
- کتاب المتشابه،
- والردّ علی الجبریّه والقدریه فیما تعلقوا به من متشابه القران الکریم. نسخه‌ای خطی از این کتاب اخیر در ۱۶۷ ورق از قرن ششم هجری موجود است.
به گفته الندیم وی تا زمان تصنیف کتاب الفهرست، یعنی سال ۳۷۷ هجری
در منصب قضاوت تکریت باقی بود،
که نشان دهنده این است که ابوعمر خلال عمری طولانی داشته و ظاهراً تا اواخر قرن چهارم هجری در قید حیات بوده است.(دیگر منابع:
)
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «احمد خلال»، ج۲، ص۹۱.
