• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

احمد بن محمد اسفراینی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





احمد بن محمد اسفراینی (۳۴۴-۴۰۶ق) از فقها،محدثان و مدرسان شافعی مذهب در قرن چهارم و پنجم بود. ایشان در مسجد عبدالله بن مبارک بغداد به تدریس فقه مشغول بود که شمار شاگردان ایشان را تا هفت صد نفر بیان نموده‌اند



ابوحامد احمد بن محمد بن احمد اسفراینی معروف به ابن ابی طاهر از علمای شافعی قرن چهارم و پنجم هجری بود. در سال ۳۴۴ق در اسفراین به دنیا آمد. برخی او را مجهول النسب دانسته‌اند و در این مسئله که بنده بوده یا آزاد نیز تشکیک کرده‌اند.


ابن ابی طاهر در سال ۳۶۴ق به بغداد رفت و نزد ابن مرزبان به آموختن فقه شافعی پرداخت. پس از مرگ ابن مرزبان در ملازمت ابوالقاسم عبدالعزیز بن عبداللّه دارکی۳۷۵ق) درآمد و به علم آموزی ادامه داد. ابراهیم بن محمد بن عبدک شعرانی استاد دیگر اوست.


ابن عماد سفر ابوحامد اسفراینی را به بغداد در سن کودکی دانسته و اضافه می‌کند در هفده سالگی فتوا می‌داد. او از محدثان و مدرسان نامدار زمان خود بود. در سال ۳۷۰ق در مسجد عبداللّه بن مبارک بغداد شروع به تدریس فقه کرد. شمار حاضران در جلسات درس او را سیصد تا هفتصد نفر از مخالف و موافق گفته‌اند. اسفراینی در سال ۳۹۸ق در فتنه حنبلیان بغداد که در جریان آن به خانه شیخ طوسی حمله شد، از بغداد خارج شده و به دارالقطن رفت و پس از آرامش نسبی شهر به آنجا بازگشت.
[۱۰] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۵، ص۱۱۳.



از جمله شاگردان احمد بن محمد اسفراینی می‌توان به هبة اللّه بن حسن لالکایی رازی۴۱۸قزهیر بن حسین جذامی، محمد بن اسماعیل طوسی۴۵۹قاحمد بن محمد امنکدری۴۴۲قعبیداللّه بن احمد حرانی، ابوسعد همدانی صفار۴۶۱ق)و بسیاری دیگر اشاره کرد.


ابن ابی طاهر اسفراینی در سال ۴۰۶ درگذشت و در خانه اش به خاک سپرده شد، اما در سال ۴۱۰ق به مقبره باب حرب منتقل گشت.
[۱۷] اسنوی، عبدالرحیم بن حسن، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۵۸.



آثار ابوحامد اسفراینی عبارت‌اند از:
مطول در اصول فقه،
الرونق در فقه،
شرح مختصر المزنی که در پنجاه مجلد اختلافات علما و اقوال، مآخذ و مناظره‌های شان را آورده است.
تعلیقة الکبری
و البستان در علم کلام. (دیگر منابع:
[۲۰] مبرد، محمد بن یزید، الکامل، ج۹، ص۲۶۲.
[۲۷] تفضلی، آذر و مهین فضائلی جوان، فرهنگ بزرگان، ص۶۵.
)


۱. أعلام زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۱، ص۲۱۱.    
۲. عبادی، محمد بن احمد، طبقات الفقهاء الشافعیه، ج۱، ص۳۷۳.    
۳. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۵، ص۱۳۲.    
۴. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۵، ص۱۳۲.    
۵. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۷.    
۶. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۵، ص۱۳۲.    
۷. سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۱، ص۲۲۶.    
۸. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۷.    
۹. فیروزاباذی الشیرازی، ابواسحاق، طبقات الفقهاء، ص۱۲۴.    
۱۰. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۵، ص۱۱۳.
۱۱. ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۱۸۷.    
۱۲. ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۷، ص۷۰۴.    
۱۳. ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۱۸۷.    
۱۴. ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۲۱۳.    
۱۵. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۶، ص۲۰.    
۱۶. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۵۰۸.    
۱۷. اسنوی، عبدالرحیم بن حسن، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۵۸.
۱۸. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۷.    
۱۹. ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۱، ص۷۳.    
۲۰. مبرد، محمد بن یزید، الکامل، ج۹، ص۲۶۲.
۲۱. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۱، ص۱۷۸.    
۲۲. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۲ ۳.    
۲۳. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۷، ص۲۳۳.    
۲۴. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۱۹۳.    
۲۵. القفطی، جمال الدین، انباه الرواة، ج۲، ص۶۹.    
۲۶. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۴، ص۱۲۱.    
۲۷. تفضلی، آذر و مهین فضائلی جوان، فرهنگ بزرگان، ص۶۵.
۲۸. بابانی بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۷۱.    



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «احمد اسفراینی»، ج۳، ص۴۸.






جعبه ابزار