احتیال

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

احتیال یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای نیرنگ و تدبیر زیرکانه برای تسلیم خصم است.

---

احتیال را در لغت به معنای به‌کارگیری حیله و نیرنگ آورده‌اند و در اصطلاح اهل منطق به‌کارگرفتن نیرنگ و ترفندی در بحث و جدل است که برای خصم (طرف مقابل) پوشیده باشد.
خواجه نصیرالدین طوسی می‌گوید: «چون مقصود از جدل، الزام غیر است، لامحاله مشتمل بود بر نزاعی، و در اغلب احوال، جدل را به استعمال نوعی از عناد و احتیال احتیاج افتد؛ خاصه آنجا که رای نافع، حق مطلق نبود و به ایراد مشهوراتی که انتاج آن کنند و دفع مشهورات و صادقاتی که انتاج مقابلش کنند، محتاج شود، و یا اگر حق بود، ولیکن اثباتش به برهان به حسب ادراک جمهور متعذر بود؛ پس در نصرتش به مشهورات، تمحّلی و مراوغتی به‌کار باید داشت».

---