احترام انسان (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بنا به
آیات قرآن، انسان موجودی محترم و شایسته
احترام است.
انسان، موجودى محترم:
۱. «... من قتل نفسا بغير نفس أو فساد فى الأرض فكأنّما قتل النّاس جميعا ومن أحياها فكأنّمآ أحيا النّاس جميعا ...؛
... هر كس انساني را بدون ارتكاب
قتل يا
فساد در روي
زمین بكشد چنان است كه گوئي همه انسانها را كشته و هر كس انساني را از
مرگ رهائي بخشد چنان است كه گوئي همه مردم را زنده كرده است....» از اين كه قتل يك نفر، قتل همه انسانها تلقّى شده است، حرمت آدمى استفاده مى‌شود.
۲. «قل تعالوا أتل ما حرّم ربّكم عليكم ألّاتشركوا به شيا وبالولدين إحسنا ولاتقتلوا أولدكم مّن إملق نّحن نرزقكم وإيّاهم ولاتقربوا الفوحش ماظهر منها وما بطن ولاتقتلوا النّفس الّتى حرّم اللّه إلّابالحقّ ذلكم وصَّيكم به لعلَّكم تعقلون؛
بگو بيائيد آنچه را پروردگارتان بر شما حرام كرده است برايتان بخوانم: اينكه چيزي را
شریک خدا قرار ندهيد، و به
پدر و
مادر نيكي كنيد، و فرزندانتان را از (
ترس)
فقر نكشيد، ما شما و آنها را روزي مي‌دهيم، و نزديك كارهاي زشت و قبيح نرويد چه آشكار باشد چه پنهان، و نفسي را كه خداوند محترم شمرده به قتل نرسانيد، مگر به
حق (و از روي استحقاق) اين چيزي است كه خداوند شما را به آن سفارش كرده، تا درك كنيد.»
غرور برخى انسانها، بر اثر تكريم و
نعمت خداوند:
«فأمّا الإنسن إذا ما ابتله ربّه فأكرمه ونعّمه فيقول ربّى أكرمن؛
اما انسان هنگامي كه خداوند او را براي
آزمایش اكرام مي‌كند و نعمت مي‌بخشد (
مغرور مي‌شود و) مي‌گويد: پروردگارم مرا گرامي داشته!»
انسانها، مورد تكريم
خداوند:
«ولقد كرّمنا بنى ءادم وحملنهم فى البرّ والبحر ... و فضّلنهم على كثير مّمّن خلقنا تفضيلا؛
ما بني آدم را گرامي داشتيم و آنها را در
خشکی و
دریا (بر مركبهاي راهوار) حمل كرديم ... و بر بسياري از
خلق خود برتري بخشيديم.»
خداوند، انسان را به بهترین صورت آفریده
و خود را با آفریدن او أحسن الخالقین خوانده است
سجده ملائکه‌ای که خود، موجودات محترمی هستند،
برای انسان
اعطای مقام
خلافت الهی به وی،
پیمان گرفتن خداوند از وی
و مسخّر ساختن آنچه در
آسمان‌ها و
زمین است برای انسان
نیز حرمت و کرامت انسان را نشان می‌دهد.
امتحان برخى انسانها از سوى خداوند، با تكريم و اعطاى
نعمت به آنان:
«فأمّا الإنسن إذا ما ابتله ربّه فأكرمه ونعّمه فيقول ربّى أكرمن؛
اما انسان هنگامي كه خداوند او را براي آزمايش اكرام مي‌كند و نعمت مي‌بخشد (مغرور مي‌شود و) مي‌گويد: پروردگارم مرا گرامي داشته!»
انسان از بُعد فردی موجودی است که به‌طور ذاتی و فطری دوست‌دار کرامت، شخصیّت، آبرو و نیازمند احترام است. درخواست عزیز
مصر از
یوسف برای صرف نظر از اقدام ناشایست همسرش،
و درخواست
لوط از قوم خود که متعرّض میهمانان وی نشده، او را شرمنده نکنند،
نمونه‌هایی از تمایل
انسان به حفظ حرمت خویش است. اعطای کرامت از سوی خداوند به انسانها،
اختیار و
اراده را از آنان سلب نمی‌کند؛ بدین سبب ممکن است انسان به خواسته خود، از دستورهای الهی سر بپیچد و با
کفر ورزیدن،
کوشش در راه گمراه کردن مردم،
سعی در جلوگیری از تحقّق
آیین الهی ،
تحریف دستورهای دینی
و تکذیب آیات روشن الهی
باعث
رسوایی و خواری خود شده، زمینه بی‌احترامی خویش را فراهم سازد؛ چنان‌که می‌تواند با اعمال ناشایست اخلاقی،
احترام خویش را از بین برده، حیثیّت و آبروی خود را در
دنیا و
آخرت هتک کند.
احترام آدم (قرآن).
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲، ص۳۳۵، برگرفته از مقاله «احترام انسان».
