اجتناب از مجادله با ریاکار

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

اجتناب از مجادله با ریاکار در علم منطق یکی از وصایای مشترک سائل و مجیب در جدل است.

---

سائل در صناعت جدل به کسی گفته می‌شود که با اقامه حجت، نقض وضع می‌کند و هدف او این است که طرف مقابل را به قبول رای‌اش وادار کند. مجیب کسی است که در مقابل سائل، مدافع وضع است.

---

در صناعت جدل، توصیه‌ها و سفارش‌های مشترکی برای سائل و مجیب وجود دارد که روش مناظره را به آنان می‌آموزد، از جمله باید تا حد امکان از مجادله با افراد ریاکار، شهرت‌طلب، کینه‌توز و مدعی قدرت و عظمت بپرهیزد، زیرا مجادله با این افراد باعث می‌شود که بیماری آنها به فرد سرایت کند و در نهایت، حرکات انسان، شبیه شخص بیمار شود. از سوی دیگر چنین کسی نمی‌تواند به مقصود برسد و بر خصم غلبه کند. اگر شخص مجبور باشد با چنین کسی مجادله کند، جایز است در مکالمه با او، مکر و حیله به کار ببرد و وی را در استدلال به مغالطه بکشاند؛ حتی تمسخر، استهزا و شرمنده‌کردن این افراد جایز است.

---

علامه حلی می‌گوید که واجب است مجادله‌کننده با کسی که ریا را دوست دارد یا در تسلیم به مشهورات سر سختی می‌کند مجادله نکند تا طبعش بدین عمل فاسد نشود، زیرا بعضی از طبع‌ها از بعضی دیگر متاثر می‌شوند و به همین سبب، صاحب منطق (ارسطو) گفته است که همراه در جدل، چون همراه در برهان است، هم سود می‌رساند و هم ضرر و هم راهنمایی می‌کند و هم گمراه؛ پس اگر محاوره با یکی از امثال اینها برایش پیش آمد که قصد ریا یا غلبه و یا تسلیم مشهور نشدن؛ برای ادعای اقتدار و بزرگی، را دارد از جاده انصاف خارج شود و بر قاعده آنها رفتار کند و با ایشان چنان عمل کند که آنها با وی می‌کنند.

---