ابوهیثم رازی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوهیثم رازی (م ۲۲۶ هـ)، از دانشمندان بنام ادبیات عرب و لغت‌شناس مشهور در
قرن سوم هجری قمری بود.
نیاکانش از مردمان
ری بوده
و خود او نیز قبل از رفتن به
هرات، در ری می‌زیست.
ابوهیثم از دانشمندان بنام ادبیات عرب و لغت‌شناس مشهور در قرن سوم بود.
وی که از هوش و استعداد سرشاری برخوردار بود، سالیانی پیش از آنکه
شمر بن حمدویه، ادیب و لغت‌شناس برجسته هرات (م ۲۵۵ هـ) وفات یابد، وارد هرات شده و در حلقه درس شمر حضور یافت. ایشان که
ادبیات و
لغت را نزد استاد، نیک آموخته بود، از شاگردان ممتاز و ویژه شمر بود، اما در بسیاری از مسائل با شمر همراه نبوده و نظر مخالف ابراز می‌داشت، به همین جهت استادش او را طعنه زده و گفته است که ابوهیثم با آثار علمی شمر، مسلّح به سلاح علم شده و با همان اسلحه بر استادش تاخته است.
آورده‌اند که ابوهیثم بسیار نکته سنج و نقّاد بود. تمام نوشته‌های شمر را مطالعه کرده و بر همگی آنها نقد زده و حتی برخی را مردود شمرده بود.
او مدتی در ری حلقه تدریس داشت و بسیاری از طالبان علم در آن شرکت داشتند،
ابوهیثم علاوه بر دقت نظر خاصی که در ارایه و فهم مطالب داشت، از عباراتی دقیق و روان برخوردار بود و حتی در بعضی ابعاد بر استادش برتری داشته است.
ابوالفضل منذری شاگرد ابوهیثم که سالیان متمادی با استاد ملازم و همراه بوده، می‌گوید که ابوهیثم فردی با ورع، ادیبی ماهر و حافظ بود و در تعلیم و عرضه اندوخته‌های علمی خود بسیار سخی بود و از آن دریغ نمی‌کرد.
ازهری گفته است که ابوهیثم بسیاری از اشعار عرب را با خط خویش نگاشت و علمش بر زبانش بود.
ابوسعید سکری، لغت‌شناس معروف که یکی دیگر از شاگردان ابوهیثم است نیز از وی روایت دارد.
در تاریخ درگذشت ابوهیثم اختلاف بسیار است. مرگ ابوهیثم را در سال ۲۰۶
یا ۲۲۶
و یا ۲۷۶ هـ
گفته‌اند.
آثار ابوهیثم عبارت‌اند از:
الانواء مجّرد اللغه،
الشامل فی اللغه،
زیادات معانی القرآن و
المؤلف.
پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۱۰۷، برگرفته از مقاله «ابوهیثم رازی».
