• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابومخنف (دائرة‌المعارف‌مؤلفان‌اسلامی)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


مقالات مرتبط: ابومخنف.

ابومخنف لوط بن یحیی بن سعید ازدی (م پیش از ۱۷۰ق)، از محدثان معروف عصر اموی، اصحاب و شاگردان امام صادق (علیه‌السّلام) و از مورخان به‌نام کوفه در قرن دوم هجری قمری بود.


ابومخنف لوط بن یحیی بن سعید بن مخنف بن سالم بن حارث ازدی عامری، اهل کوفه و از قبیله ازد بود.
[۱] سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ق۱، ص۱۲۷.
از اصحاب و شاگردان امام صادق (علیه‌السّلام) به‌شمار می‌رفت و از آن حضرت روایت کرده است.
[۲] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۵۸.    
شیخ طوسی به نقل از کشّی، او را جزو اصحاب امام علی (علیه‌السّلام) آورده و می‌گوید که چنین نیست، بلکه پدرش یحیی صحابی آن حضرت بوده است. شیخ همچنین نام ابومخنف را جزو صحابه امام حسن و امام حسین (علیهماالسلام) ذکر می‌کند.
[۳] شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۵۷.    
[۴] شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۷۰.    
[۵] شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۷۹.    
احتمال می‌رود که نام ابومخنف با نام جدش، مخنف بن سلیم خلط شده باشد، چرا که مخنف از صحابه امام علی (علیه‌السّلام) بود
[۶] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۲۲.    
و دیگر اینکه نجاشی قبول ندارد وی از امام باقر (علیه‌السّلام) هم روایتی نقل کرده باشد و این‌مطلب را صحیح نمی‌داند.
[۷] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۱۹۱.    


ابومخنف از راویانی چون جابر بن یزید جعفی، مالک بن اعین جهنی، ابوخالد کابلی و ابوجارود و از مورخانی مانند ابن اسحاق، سیف بن عمر تمیمی، شرقی بن قطامی و کلبی روایت کرده
[۸] مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۴، ص۱۹۲.    
و از مهم‌ترین راویان وی می‌توان به هشام کلبی، نصر بن مزاحم
[۹] شیخ طوسی، الفهرست، ص۱۲۹.    
و مدائنی اشاره کرد.

در مورد مذهب ابومخنف برخی بر این عقیده‌اند که او شیعه افراطی بوده و از این‌رو، وی را ضعیف دانسته‌اند،
[۱۰] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۴، ص۴۹۲.    
اما محقق کتاب وقعة الطف معتقد است که ابومخنف امامی مذهب نبود، بلکه همانند دیگر کوفیان تشیعِ او صرف محبت اهل‌بیت بوده به خصوص که رجال عامه او را رافضی خطاب نکرده‌اند.
[۱۱] ابومخنف، لوط بن یحیی، وقعة الطّف، ص۱۹.    
در مقابل، برخی دیگر بر تشیع وی تصریح کرده‌اند. ابومخنف از محدثان معروف عصر اموی
[۱۲] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۵۸.    
و از مورخان بنام کوفه به شمار می‌رفت و در آنچه روایت می‌کرد، مورد اعتماد بود.
[۱۳] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۳۲۰.    


درگذشت وی را برخی در سال ۱۵۷ق ذکر کرده‌اند،
[۱۴] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۷، ص۳۰۲.    
اما یعقوبی ابومخنف را از فقهای زمان مهدی عباسی (خلافت ۱۵۸-۱۶۹ق) دانسته است،
[۱۵] یعقوبی، احمد بن اسحاق، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۴۰۳.    
از این‌رو در بعضی منابع تاریخ وفات او پیش از سال ۱۷۰ق آمده است.
[۱۶] ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۳، ص۴۲۰.    


آثار او عبارت‌اند از: الرده، فتوح الشام، فتوح العراق، الجمل، الصفین، اهل نهروان و خوارج، الغارات الخریت بن راشد و بنی ناجیه مقتل علی (علیه‌السّلام)، مقتل حجر بن عدی، مقتل محمد بن ابی بکر و اشتر و محمد بن ابی حذیفه، الشوری، مقتل عثمان، المستورد بن علّفه مقتل الحسین (علیه‌السّلام) وفاة معاویه و ولایة ابنه یزید و وقعة الحرّه حصار ابن زبیر المختار بن ابی عبید سلیمان بن صرد عین الوردة مرج راهط بیعة مروان و مقتل ضحاک بن قیس مصعب و ولایته العراق مقتل عبدالله بن زبیر مقتل سعید بن عاص حدیث یا حمیرا مقتل ابن اشعث بلال خارجی نجدة ابی فدیک حدیث الازارقه حدیث روشنقباد شبیب الحروری و صالح بن مسرح المطرف بن المغیره دیر الجماجم و خلع عبدالرحمان بن اشعث یزید بن المهلّب و مقتله بالعقر خالد بن عبدالله القسری و یوسف بن عمر و موت هشام و ولایة الولید بن یزید زید بن علی (علیه‌السّلام) یحیی بن زید الضحاک الخارجی
[۱۷] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۲۲.    
المغازی السقیفه فتوح الاسلام فتوح خراسان الحکمین قتل الحسن (علیه‌السّلام) اخبار زیاد اخبار الحجاج اخبار ابن الحنفیه اخبار آل مخنف بن سلیم اخبار الحریث بن الاسدی الناجی و خروجه
[۱۸] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ج۲، ص۱۹۱.    
و خطبة الزهرا که مقصود از آن خطبه‌ای از امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) با نام الزهراء است.
[۱۹] شیخ طوسی، الفهرست، ص۱۲۹.    
[۲۰] بروجردی، سید علی، طرائف المقال، ج۱، ص۵۶۶.    
[۲۱] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۲۵۲.    
[۲۲] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۹، ص۵۸۱.    
[۲۳] بخاری، محمد بن اسماعیل، التاریخ الکبیر، ج۷، ص۲۵۲.
[۲۴] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۷، ص۳۰۱.    
[۲۵] ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، ص۹۳-۹۴.    
[۲۶] ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، المعارف، ص۵۳۷.    
[۲۷] علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۲۳۳.    
[۲۸] ابن ابی حاتم رازی، عبدالرحمن بن محمد، الجرح و التعدیل، ج۷، ص۱۸۲.    
[۲۹] ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۳، ص۴۱۹-۴۲۰.    
[۳۰] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۴، ص۴۹۲.    
[۳۱] حلی، حسن بن علی، رجال ابن داوود، ص۱۵۷.    
[۳۲] ابن شاکر کتبی، محمد بن شاکر، فوات الوفیات، ج۳، ص۲۲۵.    
[۳۳] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۲۴۵.    


۱. ↑ سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ق۱، ص۱۲۷.
۲. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۵۸.    
۳. ↑ شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۵۷.    
۴. ↑ شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۷۰.    
۵. ↑ شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۷۹.    
۶. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۲۲.    
۷. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۱۹۱.    
۸. ↑ مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۴، ص۱۹۲.    
۹. ↑ شیخ طوسی، الفهرست، ص۱۲۹.    
۱۰. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۴، ص۴۹۲.    
۱۱. ↑ ابومخنف، لوط بن یحیی، وقعة الطّف، ص۱۹.    
۱۲. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۵۸.    
۱۳. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۳۲۰.    
۱۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۷، ص۳۰۲.    
۱۵. ↑ یعقوبی، احمد بن اسحاق، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۴۰۳.    
۱۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۳، ص۴۲۰.    
۱۷. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۲۲.    
۱۸. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ج۲، ص۱۹۱.    
۱۹. ↑ شیخ طوسی، الفهرست، ص۱۲۹.    
۲۰. ↑ بروجردی، سید علی، طرائف المقال، ج۱، ص۵۶۶.    
۲۱. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۲۵۲.    
۲۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۹، ص۵۸۱.    
۲۳. ↑ بخاری، محمد بن اسماعیل، التاریخ الکبیر، ج۷، ص۲۵۲.
۲۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۷، ص۳۰۱.    
۲۵. ↑ ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، ص۹۳-۹۴.    
۲۶. ↑ ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، المعارف، ص۵۳۷.    
۲۷. ↑ علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۲۳۳.    
۲۸. ↑ ابن ابی حاتم رازی، عبدالرحمن بن محمد، الجرح و التعدیل، ج۷، ص۱۸۲.    
۲۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۳، ص۴۱۹-۴۲۰.    
۳۰. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۴، ص۴۹۲.    
۳۱. ↑ حلی، حسن بن علی، رجال ابن داوود، ص۱۵۷.    
۳۲. ↑ ابن شاکر کتبی، محمد بن شاکر، فوات الوفیات، ج۳، ص۲۲۵.    
۳۳. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۲۴۵.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۳۵، برگرفته از مقاله «لوط ازدی».


رده‌های این صفحه : اصحاب امام صادق | درگذشتگان سال 157 (قمری) | درگذشتگان سال 170 (قمری) | راویان از امام صادق | راویان موثق شیعه قرن 2 (قمری) | شخصیت‌های قرن 2 (قمری) | مؤلفان شیعه قرن 2 (قمری) | مورخان قرن 2 (قمری)
جعبه ابزار