• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابومحرز خلف بن حیان اشعری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ابومُحرز خلف بن حیّان بصری فرغانی بلالی احمر (م حدود ۱۸۰ هـ)، مشهور به خلف احمر از شخصیت‌های ادبی قرن دوم هجری قمری و از نسّابین و شعرای عرب بود.



ابومُحرز خلف بن حیّان بن محرز بصری فرغانی بلالی احمر، پدر و مادر وی اهل فرغانه، از نواحی ماوراءالنهر متصل به بلاد ترکستان، و آزاد شده بلال بن ابیبرده بوده‌اند. لیکن خلف در بصره به دنیا آمد. برخی نیز خود خلف را مولای بلال دانسته‌اند.
[۴] ابن‌معتز، عبدالله بن محمد، طبقات الشعراء (ابن معتز)، ص۱۴۸.
وی به سبب سرخی چهره، به احمر شهرت داشت.
ایشان را فردی ادیب، لغوی، نحوی، نسب‌شناس، روایتگری مورد اعتماد و شاعری بنام و در عین حال فقیر وصف کرده‌اند.
[۱۰] موسوی خوانساری، محمد باقر، روضات الجنات، ج۳، ص۲۸۰.

او خود، شعر می‌سرود و به شعرا نسبت می‌داد. به علت شباهت کلامش با سروده‌های شاعران بازشناسی اشعارش از اشعار آنان ممکن نبود. وی قدرت عجیبی در تمییز شعرها و شناسایی سرایندگان آنها داشت. خلف از نسّابین بود و به غرایب لغت، علم نحو و اخبار و سرگذشت عرب آشنایی داشت.
اصمعی،
[۱۱] مرزبانی، محمد بن عمران، الموشح، ص۳۶۳.
ابونواس و کسائی
[۱۳] ابوالفرج اصفهانی، على بن حسين، الاغانی، ج۲۰، ص۲۲۶.
و سایر اهالی بصره را از جمله شاگردان وی نوشته‌اند. او با بشار بن برد حکایتی دارد
[۱۴] ابوالفرج اصفهانی، على بن حسين، الاغانی، ج۳، ص۱۹۰.
و با ابومحمد یزیدی مهاجات داشت.


به گفته اصمعی، خلف احمر اولین کسی است که در بصره ابوجعفر منصور را ناسزا گفته و از او بدگویی کرده است. وی از پاداش گرفتن از سلاطین و خلفا پرهیز می‌کرد. نمونه دیگر از کارهای پسندیده او، ختم قرآن در هر شبانه‌روز بود.


ابومحرز دارای آثار و تالیفاتی نیز بوده که از آن جمله است: کتاب حیات العرب وما قیل فیها من الشعر مقدمة فی النحو و دیوان شعر.


ابومحرز سرانجام در حدود ۱۸۰ هـ درگذشت.


۱. ابن‌قتیبه، عبدالله بن مسلم، المعارف، ص۵۴۴.    
۲. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۴، ص۲۵۳.    
۳. زرکلی، خیرالدین بن محمود، الاعلام، ج۲، ص۳۱۰.    
۴. ابن‌معتز، عبدالله بن محمد، طبقات الشعراء (ابن معتز)، ص۱۴۸.
۵. مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۵۶.    
۶. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۱۱، ص۱۰۸.    
۷. زرکلی، خیرالدین بن محمود، الاعلام، ج۲، ص۳۱۰.    
۸. ابن‌معتز، عبدالله بن محمد، طبقات الشعراء، ص۱۴۶.    
۹. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۳، ص۲۱۹.    
۱۰. موسوی خوانساری، محمد باقر، روضات الجنات، ج۳، ص۲۸۰.
۱۱. مرزبانی، محمد بن عمران، الموشح، ص۳۶۳.
۱۲. کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۱۰۴.    
۱۳. ابوالفرج اصفهانی، على بن حسين، الاغانی، ج۲۰، ص۲۲۶.
۱۴. ابوالفرج اصفهانی، على بن حسين، الاغانی، ج۳، ص۱۹۰.
۱۵. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۳، ص۱۲۵۷.    
۱۶. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۸، ص۱۱۵.    
۱۷. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۳، ص۱۲۵۶.    
۱۸. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۳، ص۲۲۰.    
۱۹. ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۷۲.    
۲۰. زرکلی، خیرالدین بن محمود، الاعلام، ج۲، ص۳۱۰.    
۲۱. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۳، ص۲۲۰.    
۲۲. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۵۵۴.    



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۳۱۵، برگرفته از مقاله «ابومُحرز خلف بن حیّان احمر».
• عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۱، ص۴۱۲.






جعبه ابزار