ابواء
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَبْواء، نام قریۀ بزرگی در نزدیک ودّان میان راه
مکه و
مدینه است.
اَبْواء، نام قریه بزرگی در نزدیک ودّان میان راه مکه و مدینه که در ۱۹ میلی سُقیا و ۲۷ میلی
جُحفه واقع است و یک شبانه‌روز از
دریا فاصله دارد و
آب مشروبش از چاههاست.
به قولی فاصلۀ سقیا و
ابواء ۲۹ میلی
و فاصلۀ
ابواء و جحفه ۲۳ میل است.
ابواء نام کوهی در همان نواحی نیز هست.
برخی معنی این کلمه را جای گرد آمدن سیلابها یا گرد آمدن گروههای مختلف مردم دانسته‌اند.
قبر
آمنه بنت وهب مادر حضرت محمد - صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم- که در مراجعت از
مدینه به
مکه در سنۀ ۴۶ قبل از هجرت در
ابواء درگذشت،
بنابر مشهور در این محل است.
زمانی که قریش برای خونخواهی شهدای خود در
بدر قصد مدینه کردند و به
ابواء رسیدند، گروهی خواستند
قبر آمنه را نبش کنند، ولی
ابوسفیان پس از مشورت با صاحب‌نظران
قریش از این کار خودداری کرد.
در واقعه
حدیبیه ،
پیامبر - صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم- بر سر قبر آمنه رفت و بر آن گریست و به مرمت و بازسازی آن پرداخت.
پس از
حجه‌الوداع نیز به زیارت قبر آمنه شتافت و بر آن گریه کرد.
تقریباً یک
سال پس از هجرت، در
ماه صفر ، پیامبر- صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم- به قصد غزو قریش و بنی ضَمره از مدینه بیرون رفت و در منزلگاه
ابواء با مهتر قبیلۀ
ضمره ، مَخْشیّ بن عمرو روبه‌رو شد. او با پیامبر از در آشتی درآمد
و پیمان‌نامه‌ای میان مسلمانان و
بنی ضمره نوشته شد
و این، نخستین
غزوه پیامبر- صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم- بود.
در یکی از مسافرتهای پیامبر، آیاتی از
قرآن ، از جمله
آیه تیمم در
ابواء نازل شد.
در همین منزلگاه، ابوسفیان پیش از
فتح مکه به حضور پیامبر رسید و
اسلام پذیرفت.
مرگ مسلم بن عقبه که او را به علت جنایاتی که در اواخر ۶۳ق انجام داد، مُسرف بن عقبه می‌نامند، در
ابواء اتفاق افتاد و همان‌جا دفن شد.
به قولی
عبدالله بن جعفر در ۹۰ سالگی (۹۰ق) در
ابواء درگذشت و همان‌جا به
خاک سپرده شد،
ولی ــ بنابر مشهور ــ عبداللـه بن جعفر در
مدینه درگذشته و ظاهراً عبداللـه نام دیگری، از نوادگان
عبدالمطلب است که همراه
سلیمان بن عبدالملک در ۹۹ق در
ابواء مرده است.
این اشتباه ظاهراً از آن‌جا ناشی شده که خاندان
جعفر بن ابی‌طالب را در حوالی
ابواء ضیاع و مواشی و خدم فراوان بود.
(۱) احمد ابن حنبل، مسند، استانبول، ۱۴۰۲ق/۱۹۸۲م.
(۲) احمد بن عمر ابن رسته، الاعلاق النفیسه، لیدن، ۱۸۹۱م.
(۳) محمد احمد بن عمر ابن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارصادر.
(۴) عبداللـه بن مسلم ابن قتیبه، المعارف، به کوشش ثروت عکاشه، قاهره، ۱۹۶۰م.
(۵) عبدالملک ابن هشام، السیره النبویه، به کوشش مصطفی السقّا و دیگران، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
(۶) ابراهیم بن محمد اصطخری، مسالک الممالک، به کوشش دخویه، لیدن، ۱۹۲۷م.
(۷) محمدبن اسماعیل بخاری، صحیح، استانبول، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
(۸) احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، به کوشش عبدالعزیز الدوری، بیروت، ۱۳۹۸ق/۱۹۷۸.
(۹) حمداللـه مستوفی، نزهه القلوب، به کوشش گ لسترنج، لیدن، ۱۳۳۱ق/۱۹۱۳م.
(۱۰) محمد بن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و حسین اسد، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
(۱۱) عباس قمی، سفینه البحار، نجف.
(۱۲) محمد ابن عمر واقدی، المغازی، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م.
(۱۳) همدانی، حسن بن احمد، صفه جزیره العرب، به کوشش محمد بن علی الاکوع، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
(۱۴) یاقوت، بلدان.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابواء»، ج۵، ص۱۹۳۲.
