ابن‌قزوینی ابوالحسن علی بن عمر حربی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِبْن‌ِ
قَزْوینی، ابوالحسن علی بن عمر بن محمد بن حسن حربی (۳۶۰-۴۴۲ق/۹۷۰-۱۰۵۰م)، محدّث و فقیه
شافعی می‌باشد.
ابن جوزی لقب او را
قزوینی آورده است.
رافعی گوید اصل او از
قزوین است، اما دانسته نیست که در این شهر زاده شده باشد،
ولی اسنوی وی را زاده
بغداد می‌داند.
ابن
قزوینی در بغداد به تحصیل پرداخت. از مشایخ او می‌توان
ابوحفص ابن زیّات ،
ابوالعباس ابن مکرم ،
قاضی جراحی و
ابوعمر ابن حیویه را نام برد.
فقه را نزد
ابوالقاسم دارکی و
نحو را از
ابوالفتح ابن‌جنی آموخت و
قرآن را با قرائات مختلف نزد
ابوحفص کنانی خواند.
ابن سبعون قیروانی او را
ثقه دانسته است.
وی کثیرالحدیث بود و مجالس املایی داشت که کسان بسیاری در آن شرکت می‌کردند.
از جمله راویانش
خطیب بغدادی ،
ابن خیرون ،
ابوالولید باجی ،
ابوسعد طرسوسی ،
نجیب حرانی و
عبدالصمد بن مأمون شایان ذکرند.
وی علاوه بر روایت
حدیث ، به نقل حکایات و اشعار نیز می‌پرداخت. از جمله برخی اشعار
ابن نباته به روایت او آمده است.
زهد او را ستوده‌اند،
ولی گفته شده است که لباس‌های زیبا می‌پوشید و برخی وی را بر این امر ملامت می‌کردند، اما ابن
قزوینی این امر را با زهد منافی نمی‌دانست.
ابونصر هبةالله بن محلّی کتابی در شرح حال و فضایل او تألیف کرده است.
ابن
قزوینی در ۸۲ سالگی در
بغداد درگذشت و در منزلش به
خاک سپرده شد.
از آثار او الفوائد المنتقاة، الغرائب الحسان است که به صورت خطی در کتابخانه چستربیتی موجود است افزون بر این، بخش‌هایی از امالی وی به صورت پراکنده در کتابخانه ظاهریه مضبوط است.
(۱) ابن اثیر، الکامل.
(۲) ابن جوزی، عبدالرحمان، صفة الصفوة، به کوشش محمود فاخوری و محمد رواس قلعه‌جی، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
(۳) ابن جوزی، عبدالرحمان، المصباح المضی‌ء فی خلافة المستضی‌ء، به کوشش ناجیه عبدالله ابراهیم، بغداد، ۱۳۹۶ق/ ۱۹۷۶م.
(۴) ابن جوزی، عبدالرحمان، المنتظم، حیدرآباد دکن، ۱۳۵۹ق.
(۵) اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیه، به کوشش عبدالله جبوری، بغداد، ۱۳۹۱ق/۱۹۷۱م.
(۶) خطیب بغدادی، احمد، تاریخ بغداد، قاهره، ۱۳۴۹ق.
(۷) ذهبی، محمد، سیراعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و محمد نعیم عرقسوسی، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
(۸)
رافعی قزوینی، عبدالکریم، التدوین فی اخبار قزوین، به کوشش عزیزالله عطاردی، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۴ق.
(۹) سبکی، عبدالوهاب، طبقات الشافعیه الکبری، بیروت، ۱۳۲۴ق.
(۱۰) سواس، یاسین محمد، فهرس مجامیع المدرسة العمریّة، کویت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۷م.
(۱۱) ظاهریه، خطی (مجامیع).
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن قزوینی»، ج۴،شماره۱۶۴۱.
