ابن‌قرقول ابواسحاق ابراهیم بن یوسف وهرانی حمزی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِبن قُرْقول، ابواسحاق ابراهیم بن یوسف بن ابراهیم
وَهرانی حَمزی (۵۰۵ -۵۶۹ق/۱۱۱۱-۱۱۷۴م)،
محدّث و
فقیه مالکی بود.
اصل خاندان او به حمزه از توابع بجایه باز می‌گردد.
وی در المریه متولد شد و در همان‌جا نشأت یافت.
سپس به مالقه و بعد سبته و از آن‌جا به سَلا نقل مکان کرد و سرانجام به فاس رفت و همان‌جا درگذشت.
او برای کسب
علم
سفر بسیار کرد و بجز آنچه ذکر شد، در دیگر نقاط مغرب و اندلس چون مکناسه و جزیره شقر نیز به تعلم و تعلیم پرداخت.
از مشایخ وی
ابومحمد ابن عطیه ،
ابوبکر ابن عربی ،
ابواسحاق ابن حبیش و
ابوالحسن ابن باذش را می‌توان نام برد.
او شاگردان و راویان بسیاری داشته
که از آن جمله
یوسف بن محمد بن شیخ و
عبدالعزیز بن علی‌سماتی قابل‌ذکرند.
تنها اثر شناخته شده ابن قرقول، کتاب مطالع الانوار علی صحاح الا¸ثار، در غریب الحدیث است که آن را به شیوه کتاب مشارق الانوار قاضی عیاض نوشته و در آن به مشکلات احادیث موطأ مالک،
صحیح بخاری و
صحیح مسلم و توضیح لغات مبهم آن‌ها پرداخته است.
از این کتاب چندین نسخه خطی در کتابخانه‌های جامع قرویین فاس، توپکاپی و چستربیتی و جز آن موجود است
(۱) ابن ابار، محمد، التکملة لکتاب الصلة، قاهره، ۱۹۵۶م.
(۲) حاجی خلیفه، کشف الظنون.
(۳) ذهبی، محمد، سیراعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و محمد نعیم عرقسوسی، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
(۴) فاسی، محمد عابد، فهرس مخطوطات خزانة القرویین، دارالبیضاء، ۱۴۰۰ق/۱۹۸۰م.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن‌قرقول»،ج۴، ص۱۶۳۸.
