• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابن‌قرقول ابواسحاق‌ ابراهیم‌ بن یوسف‌ وهرانی حمزی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



اِبن قُرْقول‌، ابواسحاق‌ ابراهیم‌ بن یوسف‌ بن ابراهیم‌ وَهرانی‌ حَمزی‌ (۵۰۵ -۵۶۹ق‌/۱۱۱۱-۱۱۷۴م‌)، محدّث‌ و فقیه‌ مالکی‌ بود.



اصل‌ خاندان‌ او به‌ حمزه‌ از توابع‌ بجایه‌ باز می‌گردد.


وی‌ در المریه‌ متولد شد و در همان‌جا نشأت‌ یافت‌.


سپس‌ به‌ مالقه‌ و بعد سبته‌ و از آن‌جا به‌ سَلا نقل‌ مکان‌ کرد و سرانجام‌ به‌ فاس‌ رفت‌ و همان‌جا درگذشت‌.


او برای‌ کسب‌ علمسفر بسیار کرد و بجز آنچه‌ ذکر شد، در دیگر نقاط مغرب‌ و اندلس‌ چون‌ مکناسه‌ و جزیره شقر نیز به‌ تعلم‌ و تعلیم‌ پرداخت‌.
[۱] ابن ابار، محمد، التکملة لکتاب‌ الصلة، ج۱، ص۱۵۱- ۱۵۲، قاهره‌، ۱۹۵۶م‌.



از مشایخ‌ وی‌ ابومحمد ابن عطیه‌ ، ابوبکر ابن عربی‌ ، ابواسحاق‌ ابن حبیش‌ و ابوالحسن‌ ابن باذش‌ را می‌توان‌ نام‌ برد.
[۲] ابن ابار، محمد، التکملة لکتاب‌ الصلة، ج۱، ص۱۵۱- ۱۵۲، قاهره‌، ۱۹۵۶م‌.



او شاگردان‌ و راویان‌ بسیاری‌ داشته‌
[۳] ابن ابار، محمد، التکملة لکتاب‌ الصلة، ج۱، ص۱۵۱- ۱۵۲، قاهره‌، ۱۹۵۶م‌.
که‌ از آن‌ جمله‌ یوسف‌ بن محمد بن شیخ‌ و عبدالعزیز بن علی‌سماتی‌ قابل‌ذکرند.
[۴] ذهبی‌، محمد، سیراعلام‌ النبلاء، ج۲۰، ص۵۲۰، به‌ کوشش‌ شعیب‌ ارنؤوط و محمد نعیم‌ عرقسوسی‌، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۵م‌.



تنها اثر شناخته‌ شده ابن قرقول‌، کتاب‌ مطالع‌ الانوار علی‌ صحاح‌ الا¸ثار، در غریب‌ الحدیث‌ است‌ که‌ آن‌ را به‌ شیوه کتاب‌ مشارق‌ الانوار قاضی‌ عیاض‌ نوشته‌ و در آن‌ به‌ مشکلات‌ احادیث‌ موطأ مالک‌، صحیح‌ بخاری‌ و صحیح‌ مسلم‌ و توضیح‌ لغات‌ مبهم‌ آن‌ها پرداخته‌ است‌.
[۵] حاجی‌ خلیفه‌، کشف‌ الظنون، ج۲، ص۱۷۱۵.
از این‌ کتاب‌ چندین‌ نسخه خطی‌ در کتابخانه‌های‌ جامع‌ قرویین‌ فاس‌، توپکاپی‌ و چستربیتی‌ و جز آن‌ موجود است‌
[۶] فاسی‌، محمد عابد، فهرس‌ مخطوطات‌ خزانة القرویین‌، ج۲، ص۳۵۷، دارالبیضاء، ۱۴۰۰ق‌/۱۹۸۰م‌.
[۷] فاسی‌، محمد عابد، فهرس‌ مخطوطات‌ خزانة القرویین‌، ج ۳، ص۱۲۹، دارالبیضاء، ۱۴۰۰ق‌/۱۹۸۰م‌.



(۱) ابن ابار، محمد، التکملة لکتاب‌ الصلة، قاهره‌، ۱۹۵۶م‌.
(۲) حاجی‌ خلیفه‌، کشف‌ الظنون.
(۳) ذهبی‌، محمد، سیراعلام‌ النبلاء، به‌ کوشش‌ شعیب‌ ارنؤوط و محمد نعیم‌ عرقسوسی‌، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۵م‌.
(۴) فاسی‌، محمد عابد، فهرس‌ مخطوطات‌ خزانة القرویین‌، دارالبیضاء، ۱۴۰۰ق‌/۱۹۸۰م‌.


۱. ابن ابار، محمد، التکملة لکتاب‌ الصلة، ج۱، ص۱۵۱- ۱۵۲، قاهره‌، ۱۹۵۶م‌.
۲. ابن ابار، محمد، التکملة لکتاب‌ الصلة، ج۱، ص۱۵۱- ۱۵۲، قاهره‌، ۱۹۵۶م‌.
۳. ابن ابار، محمد، التکملة لکتاب‌ الصلة، ج۱، ص۱۵۱- ۱۵۲، قاهره‌، ۱۹۵۶م‌.
۴. ذهبی‌، محمد، سیراعلام‌ النبلاء، ج۲۰، ص۵۲۰، به‌ کوشش‌ شعیب‌ ارنؤوط و محمد نعیم‌ عرقسوسی‌، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۵م‌.
۵. حاجی‌ خلیفه‌، کشف‌ الظنون، ج۲، ص۱۷۱۵.
۶. فاسی‌، محمد عابد، فهرس‌ مخطوطات‌ خزانة القرویین‌، ج۲، ص۳۵۷، دارالبیضاء، ۱۴۰۰ق‌/۱۹۸۰م‌.
۷. فاسی‌، محمد عابد، فهرس‌ مخطوطات‌ خزانة القرویین‌، ج ۳، ص۱۲۹، دارالبیضاء، ۱۴۰۰ق‌/۱۹۸۰م‌.



دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن‌قرقول»،ج۴، ص۱۶۳۸.    






جعبه ابزار