ابن‌فصیح ابوطالب فخرالدین احمد بن علی همدانی کوفی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِبْن‌ِ فَصیح، ابوطالب فخرالدین احمد
بن علی بن احمد همدانی کوفی ( ۲۶
شعبان ۶۸۰- ۷۵۵ق/ ۱۵ سپتامبر ۱۲۸۱- ۱۳۵۴م)،
فقیه حنفی، شاعر و ادیب است.
به سبب اقامت و تدریس در شهرهای
بغداد و
دمشق او را بغدادی و دمشقی نیز خوانده‌اند.
وی در
کوفه دیده به
جهان گشود و در همان‌جا به آموختن
فقه و
ادبیات پرداخت
و
قرائت هفتگانه را نزد ابن صبّاغ و
علی بن سعد دیوانی آموخت.
در بغداد از
ابن عبدالحق،
ابن دوالیبی و
ابن صباغ حدیث شنید و اسماعیل
بن طبّال و دیگران به او
اجازه روایت دادند.
وی در عراق مدتی در آرامگاه
ابوحنیفه به تدریس اشتغال داشت،
سپس به دمشق رفت. در آن‌جا مورد
تفقد و
اکرام طنبغا امیر
شام قرار گرفت و به
افتاء و
مناظره، و تدریس در مدارس قَصّاعین و ریحانیه پرداخت
و در ۷۵۰ق/ ۱۳۴۹م به
حج رفت.
از شاگردان ابن فصیح می‌توان ابن وهبان و ابن اَدَمی را نام برد.
وی
شعر نیز می‌سرود و بسیاری از موضوعات و کتب فقهی را به نظم درآورد. پاره‌هایی از اشعار وی به صورت پراکنده در منابع
آمده است. مرگ ابن فصیح در
دمشق اتفاق افتاد.
برخی از آثار وی به شرح زیر به صورت خطی در کتابخانه‌ها موجود است:
۱.
حل الرموز، قصیده‌ای است لامیه در قرائات سبع نظیر قصیده شاطبیه که در آن به نام قُرّاء تصریح شده است،
نسخه‌ای از آن در کتابخانه لاله‌لی
ترکیه موجود است.
۲.
مستحسن الطرائق فی نظم کنز الدقائق، چنانکه از نامش پیداست، همان کتاب
کنز الدقائق نَسَفی است در فقه که ابن فصیح آن را به نظم درآورده، این منظومه توسط نورالدین
علی بن غانم مقدسی با نام
اوضح رمز علی نظم الکنز شرح شده است.
۳.
نظم منار الانوار، همان
منار الانوار نسفی است در اصول فقه که در ۹۰۳ بیت به نظم درآمده و نسخه‌ای از آن در مکتبة العربیة دمشق موجود است.
دیگر آثار وی در کتب برخی علما ذکر شده است.
(۱) یوسف ابن تغری بردی، المنهل الصافی، به کوشش احمد یوسف نجاتی، قاهره، ۱۳۷۵ق/ ۱۹۵۶م.
(۲) یوسف ابن تغری بردی، النجوم.
(۳) محمد ابن جزری، غایة النهایة، به کوشش برگشترسر، قاهره، ۱۳۵۱ق/ ۱۹۳۲م.
(۴) احمد ابن حجر، الدرر الکامنة، حیدرآباد دکن، ۱۳۹۲ق/ ۱۹۷۲م.
(۵) محمد ابن رافع، تاریخ علماء بغداد، به کوشش عباس العزاوی، بغداد، ۱۳۵۷ق/ ۱۹۳۸م.
(۶) محمد ابن رافع، الوفیات، به کوشش صالح مهدی عباسی، بیروت، ۱۴۰۲ق/ ۱۹۸۲م.
(۷) ابوبکر ابن قاضی شهبه، التاریخ، به کوشش عدنان درویش، دمشق، ۱۹۷۷م.
(۸) قاسم ابن قطلوبغا، تاج التراجم، بغداد، ۱۹۶۲م.
(۹) ازهریه، فهرست.
(۱۰) تقی‌الدین تمیمی، الطبقات السّنیة، به کوشش عبدالفتاح محمد حلو، ریاض، ۱۴۰۳ق/ ۱۹۸۳م.
(۱۱) محمد حسینی، ذیول العبر، به کوشش محمد سعید زغلول، بیروت، ۱۴۰۵ق/ ۱۹۸۵م.
(۱۲) زرکلی، اعلام.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابوطالب ابن فصیح »، ج۴، ص۱۵۹۷.
