ابن‌غلبون ابوالطیب عبدالمنعم بن عبدالله
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِبْن‌ِ
غَلْبون،
ابوالطیب عبدالمنعم
بن عبدالله
بن غلبون بن مبارک (۱۲
رجب ۳۰۹-۷
جمادی‌الاول ۳۸۹ق/۱۶ نوامبر ۹۲۰-۲۶ آوریل ۹۹۹م)، مقری و محدث
شافعی مصری می‌باشد.
وی در
حلب زاده شد، در
مصر سکنی گزید و همان‌جا درگذشت.
ابن
غلبون در قرائت از استادانی مانند
ابراهیم بن عبدالرزاق ،
محمد بن جعفر فریابی و
ابن خالویه بهره برد
و از
عبیدالله بن حسین انطاکی ،
عدی
بن احمد بن عبدالباقی اذنی و
احمد بن محمد بن عماره دمشقی
حدیث شنید.
ابن سوار به خطا
محمد بن سنان شیزری معروف به
ابن سرج (ه م) را از مشایخ او شمرده است.
ابن
غلبون بعدها خود در این دو رشته به تدریس پرداخت. برخی از شاگردان وی در قرائت عبارت بودند از: فرزندش ابوالحسن طاهر، مکی
بن ابی طالب قیسی، ابوعمر طلمنکی، احمد
بن نفیس و مقدسی جغرافی‌دان مشهور.
در حدیث نیز کسانی همچون عبیدالله
بن احمد
بن سخت رقّی، احمد
بن ابراهیم
بن کامل صوری، محمد
بن جعفر میماسی و حسن
بن اسماعیل ضراب از وی بهره برده‌اند.
وی هم از نظر وسعت آگاهی و دقت‌ِ علمی، و هم از نظر خصوصیات اخلاقی مورد تمجید پیشینیان قرار گرفته
و وزیر وقت ابوجعفر ابن فضل نیز بسیار او را احترام می‌داشته است.
ابن
غلبون در خصوص مسایل مربوط به
قرائت نظراتی ابراز داشته که شاگردش
مکی بن ابی طالب برخی از آن‌ها را در کتاب الکشف بازگو کرده است.
او علاوه بر قرائت و حدیث در ادب و
شعر نیز دستی داشته است، به طوری که برخی چون
ثعالبی ادب وی را ستوده‌اند
و در منابع ابیاتی را از او نقل کرده‌اند.
مهم‌ترین اثر او که تاکنون نسخه‌ای از آن یافت نشده الارشاد در قرائات هفتگانه است که از اولین آثار مهم در این زمینه شمرده می‌شود و از همان زمان‌ِ تألیف مورد عنایت مقریانی چون مهدوی و پس از آن مورد استفاده کسانی چون
ابن بلیمه قرار گرفته و
ابن جزری آن را یکی از مأخذ خود در گردآوری النشر قرار داده است.
اثر دیگری از او با عنوان الاستکمال لبیان مذاهب القراء السبعة فی التفخیم و الامالة، به صورت خطی در کتابخانه‌های جامع کبیر صنعا،
چستربیتی و
موزه بریتانیا نگهداری می‌شود. همچنین رساله‌ای خطی در خصوص
استعاذه در گوتا موجود است ولی چون اطلاعات کافی درباره مؤلف در نسخه مزبور ذکر نشده، سزگین انتساب این اثر را به ابن
غلبون مورد تردید قرار داده است. (برای دیگر آثار منسوب به این منابع رجوع کنید.
).
(۱) ابن جزری، محمد، غایة النهایة، به کوشش گ برگشترسر، قاهره، ۱۳۵۲ق/ ۱۹۳۳م.
(۲) ابن جزری، محمد، النشر فی القراءات العشر، به کوشش علی محمد ضباع، قاهره، کتابخانة مصطفی محمد.
(۳) ابن خلکان، وفیات.
(۴) حاجی خلیفه، کشف.
(۵) ذهبی، محمد، تاریخ الاسلام، حوادث ۳۸۱-۴۰۰ق، به کوشش عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، ۱۴۰۹ق/ ۱۹۸۸م.
(۶) ذهبی، محمد، معرفة القراء الکبار، به کوشش محمد سید جادالحق، قاهره، ۱۳۸۷ق/ ۱۹۶۷م.
(۷) صنعا، خطی.
(۸) مقدسی، محمد، احسن التقاسیم، به کوشش دخویه، لیدن، ۱۹۰۶م.
(۹) مکی
بن ابی طالب قیسی، الکشف عن وجوه القراءات السبع، به کوشش محیی‌الدین رمضان، بیروت، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن غلبون»، شماره۱۵۷۵.
