ابن‌حاج ابوالحسن محمد بن عبدالله تجیبی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِبْن‌ِ حاج، ابوالحسن، محمد بن عبدالله تُجیبی (۵۷۴ -۶۴۱ق/ ۱۱۷۸-۱۲۴۳م)،
نحوی و
ادیب مغربی است.
او از مردم
قرطبه بود و نزد گروهی که مشهورترین آنان
ابن بقی و
ابن حوط الله (ه م) اند،
دانش آموخت.
و کسانی از جمله
ابن مضاء (ه م) به او
اجازه نقل حدیث دادند و از میان شاگردان او ابوبکر بن حبیش و ابوعلی بن الناظر قابل ذکرند.
او دانشمندی مبرز، خوش
خط با ظاهری آراسته بود. مدتی عهده‌دار شغل
قضا در
غرناطه و
جزیرة الخضراء شد و در همین مقام به
درستکاری و
عدالت شهرت یافت.
سیوطی
دانش و
فروتنی او را نیز ستوده است.
ابن حاج به دعوت خلیفه رشید موحدی که از ۶۳۰ تا ۶۴۰ق بر
مراکش فرمان می‌راند به آنجا
سفر کرد و
تعلیم و
تربیت فرزند او را به عهده گرفت و سرانجام در
مراکش درگذشت.
دو اثر به ابن حاج منسوب است:
۱. نزهة الالباب الجامعة لفنون الاداب یا نزهة الالباب فی محاسن الاداب
که اختصاری است از کتاب العزیز المحلّی تألیف عزیزالدین ابن کمیلی منصوری.
۲. المقاصد الکافیة فی علم لسان العرب.
مراکشی
درباره تألیفی از او در
نحو سخن گفته که به شیوه المفصل
زمخشری نوشته شده، چنانکه گویی مختصر آن است، اما ظاهراً این تألیف همان المقاصد الکافیة بوده است.
(۱) محمد بن عبدالله ابن ابار، التکملة لکتاب الصلة، به کوشش عزت عطار حسینی، قاهره، ۱۳۷۵ق/ ۱۹۵۶م.
(۲) ازهریه، فهرست.
(۳) عبدالرحمان سیوطی، بغیة الوعاة، به کوشش محمدابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۸۴ق/ ۱۹۶۴م.
(۴) محمد مراکشی، الذیل و التکملة، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۹۷۳م.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «ابوالحسن محمد ابن‌حاج»، ج۳، ص۱۰۶۱.
