ابن وهیب
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوجعفر محمد بن وُهَیْب بن عبدالله حمیری (م حدود
۲۲۵ق)، معروف به ابن
وهیب، از شاعران دولت
بنی عباس بود که با سرودن
شعر و مدیحه‌سرایی امرار معاش می‌کرد.
ابوجعفر
محمد بن وُهَیْب بن عبدالله حمیری عراقی بصری، معروف به ابن
وهیب، در
بصره به دنیا آمد
و دوران رشد و کودکی را در همان‌جا گذراند و سپس به
بغداد کوچید و در آنجا اقامت گزید، از این‌رو برخی وی را اهل بغداد دانسته‌اند. وی از شاعران دولت بنی عباس و معاصر با شاعران بزرگی چون
ابودُلَف قاسم بن عیسی،
دِعْبل خزاعی و
ابوتمام طائی بود. ابن
وهیب با سرودن شعر و مدیحه‌سرایی امرار معاش می‌کرد و پیوسته در دربار
مامون (خلافت
۱۹۸-
۲۱۸ق) رفت وآمد داشت.
او در مدح
حسن بن رجاء بن ابی ضحاک،
مامون و
معتصم عباسی (خلافت ۲۱۸-
۲۲۷ق) اشعار بسیاری سروده است. وی را شاعری خوش طبع،
بی باک و جسور توصیف کرده‌اند که گویا افکارش چنان بود که به فکر خویشتن و تن آسایی خود نیست. وی زمانی معلم
فتح بن خاقان، وزیر
متوکل (خلافت
۲۳۲-
۲۴۷ق) بود و از این‌رو به دلیل آنکه قصیده‌ای در مدح
افشین، از سرداران معتصم عباسی که
بابک خرم دین از سرکشان حکومت معتصم را به قتل رسانیده بود، سرود سی هزار
درهم از سوی معتصم پاداش دریافت کرد.
ابوالفرج اصفهانی، ابن
وهیب را شاعری شیعه‌گرا دانسته و تصریح کرده که اشعاری نیز در مرثیه
اهل بیت (علیهم‌السّلام) سروده است.
صاحب
اعیان الشیعه به نقل از
جاحظ، وی را از ادیبان برجسته شیعی دانسته است.
در مقابل، بغدادی وی را در شمار علمای
شافعی مذهب ذکر کرده است.
ابوالفرج به نقل از
ابوهفّان آورده است که
محمد بن وهیب در جلساتی که در حضور
یزید بن هارون برپا می‌شد، حضور می‌یافت و در آن مجلس رسم چنان بود که در فضایل خلفای ثلاثه صحبت می‌شد و از فضایل
علی (علیه‌السّلام) سخنی به میان نمی‌آمد. وی در نشستی از این قضیه رنجور شد و برآشفت و اشعاری در مدح و فضیلت علی (علیه‌السّلام) سرود که ابیاتی از آن در
الاغانی آمده است.
ابن
وهیب دارای مجموعه اشعاری بوده که به گفته
ابن ندیم، شامل پنجاه برگ بوده است.
وی سرانجام در حدود ۲۲۵ق
در بغداد
درگذشت.
بغدادی و
کحّاله وفاتش را سال
۳۹۱ق ذکر کرده‌اند
که به نظر می‌رسد اشتباه است.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۸۶-۶۸۷، برگرفته از مقاله «
محمد حمیری».
