ابن زیات (رویدادهای‌تاریخ‌اسلام‌ترمانینی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوجعفر محمد بن عبدالملک معروف به ابن زیات، وزیر
معتصم عباسی و از چهره‌های سیاسی قرن سوم قمری بود. او پس از مرگ واثق، مغضوب
متوکل گردید و سرانجام به
سال ۲۳۳ ق در اثر شکنجه در زندان درگذشت.
ابوجعفر، محمد بن عبدالملک بن ابان بن ابی‌حمزه معروف به ابن زیات، وزیر معتصم بود. وی به لغت و ادب تسلط داشت و از باهوش‌ترین مردم و داناترین اشخاص به شیوه مدیریت کلان و اداره کشور بود. وی تکیه گاه معتصم و واثق در مسائل خطیر مملکتی بود و کارهای مربوط به وزارت را چنان با کاردانی سامان می‌داد که در این خصوص بین همگنان پیش خود ممتاز بود. ولی با این حال، او فردی زورگو و متکبر بود. او به هنگام وزارت، ممدوح شاعران بود، از جمله
ابوتمّام درباره‌اش شعر سرود.
ابوجعفر تنوری از آهن ساخته بود که اطراف آن، میخ‌های تیزی رو به داخل داشت که همانند نوک شمشیر کشیده بود. او زندانیان و عاملان دیوان را که گمان می‌رفت اموالی از دولت
اختلاس کرده باشند با آن، شکنجه می‌کرد. هنگامی که واثق وفات یافت، ابن زیات بر آن شد تا فرزند واثق را به خلافت برساند؛ ولی «
وصیف» سردارِ ترک نسبت به جانشینیِ فرزند واثق به دلیل خردسالی او مخالفت رد و در نتیجه، بیعت به نام متوکل علی الله، برادر واثق صورت گرفت.
چون متوکل به
خلافت رسید، بر ابن زیّات خشم گرفت و پس از مصادره دارایی او، وی را با گذاردن در مانند همان تنوری که او برای شکنجه دیگران تدارک دیده بود شکنجه داد. و او در اثر آن شکنجه‌ها در شصت سالگی درگذشت.
عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۱، ص۵۰۹.
