ابو حنیفه، نعمان بن محمد بن منصور بن احمد بن حیون تمیمی مغربی، از دانشمندان بزرگ فرقهاسماعیلیه در آغاز پیدایش آنان به شمار می‌آید. نعمان در آغاز پیرو مذهبمالکی بود ولی بعد تغییر مذهب داده وشیعه شد، اما در سلکفرقه اسماعیلیه در آمد،البته برخی از علمای شیعه او را شیعه می‌دانند و می‌گویند او در برابر سلاطین اسماعیلیهتقیه می‌کرده است.
وی در سال ۲۵۹ هجری در مغربو در خانواده‌ای اهل علم به دنیا آمد. پدر او از علمای بزرگ اهل تسننو پیرو مذهب مالکی بود وروایات فراوانی را روایت کرده است. نعمان از همان کودکی با روایات و علوم ومعارف اسلامی آشنا شد و خود را آماده کرد تا یکی از دانشمندان جهان اسلام گردد.
نعمان در آغاز پیرو مذهب مالکی بود ولی بعد تغییر مذهب داده و شیعه شد، اما در سلکفرقه اسماعیلیه در آمد یعنی از آن گروه که عقیده دارند اسماعیل فرزند امام جعفر صادق علیه‌السّلام امام غائب است. البته برخی از علمای شیعه مانند علامه مجلسی او را شیعه می‌دانند و می‌گویند او در برابر سلاطین اسماعیلیه تقیه می‌کرده است.
علامه مجلسی درباره ایشان می‌فرماید: «ابو حنیفه، نعمان بن محمد بن منصور، قاضیمصر در ایام دولت اسماعیلیه است. او در آغاز پیرو مذهب مالکی بود، سپس هدایت یافت و پیرو مذهبامامیه گشت. او از ترس خلفای اسماعیلی، از ائمه بعد از امام جعفر صادق علیه‌السّلام روایت نمی‌کند ولی در پوشش تقیه حرف حق را بیان می‌کند.»
ابن زولاق درباره او می‌گوید: نعمان بن محمد قاضی، در نهایت فضل و دانش واهل قرآنو آگاه به معنای آن وعالم به فقهو دیدگاههای مختلف فقهی ولغتوشعروتاریخ بود و همواره با عقلوانصاف قدم برمی داشت. او هزاران صفحه در مدحاهلبیت از خود به یادگار گذاشت.»
