اِبْن تَیِّهان (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِبْن تَیِّهان (بفتح تاء و کسر یاء) یکی از
مفردات نهج البلاغه، نام شخصی است به‌نام
ابوالهیثم مالک بن تَیِّهان که از اصحاب و یاران
حضرت علی (علیه‌السلام) است.
امام (علیه‌السلام) در
خطبه‌ای که چند روزی به
شهادت خودش، مانده است ضمن یاد گذشتگان از یاران و اصحاب خویش، از این شخصیت نیز به نیکی یاد نموده است.
این واژه یک‌بار در «
نهج‌البلاغه» آمده است.
اِبْن تَیِّهان (بفتح تاء و کسر یاء) فردی است به‌نام ابوالهیثم مالک بن تَیِّهان، که بعد از جریان
سقیفه به سمت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) برگشته و از کسانی است که در «
جنگ احد»، «
جنگ بدر» و همه مشاهد حاضر بود.
وی فردی در نهایت
اخلاص و
تقوا بوده که در بسیاری از
روایات به آن اشاره شده است.
همچنین از
اصحاب عقبه در «
منی» بوده و در
نبرد صفین در کنار امام علی (صلوات‌الله‌علیه) به
شهادت رسید.
موردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) پس از برگشتن از جنگ صفین و یک هفته مانده به شهادت خود، ضمن ایراد سخنانی برای مردم و یادی از گذشتگان نسبت به این شخصیت فرموده است:
«أَيْنَ إِخْواني الَّذينَ رَكِبوا الطَّريقَ، وَ مَضَوْا عَلَى الْحَقِّ؟ أَيْنَ عَمّارٌ؟ وَ أَيْنَ ابْنُ التَّيِّهانِ؟ وَ أَيْنَ ذو الشَّهادَتَيْنِ؟ وَ أَيْنَ نُظَراؤُهُمْ مِنْ إِخْوانِهِمُ الَّذينَ تَعاقَدوا عَلَى الْمَنِيَّةِ، وَ أُبْرِدَ بِرُؤوسِهِمْ إِلَى الْفَجَرَةِ.» «کجا رفتند برادران من که در راه
جهاد رکاب کشیده و در راه حق به شهادت رسیدند، کجاست
عمّار یاسر کجاست مالک بن تیهان، کجاست
خزیمه ذو الشهادتین که
رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) او را به جای دو شاهد پذیرفت. کجا رفتند برادرانی نظیر آن‌ها که برای شهادت در راه
خدا پیمان بستند و سرهایشان بوسیله برید (پست) به
فاجران فرستاده شد.»
ابن ابی الحدید پس از اشاره به شهادت وی در صفّین آورده است:
ابن قتیبه در معارف گوید: گروهی گفته‌اند ابن تیّهان در صفّین در رکاب علی (علیه‌السّلام) بود، ولی اهل علم این را ثابت نمی‌دانند و به آن قائل نیستند.
سپس می‌نویسد: تعصّب ابن قتیبه معلوم است! چگونه می‌گوید: اهل علم این را نمی‌دانند، با آن‌که
ابونعیم اصفهانی، و
صالح بن وجیه و
ابن عبدالبّر صاحب
استیعاب که از شیوخ
محدث هستند این مطلب را آورده‌اند.
این واژه یک‌بار در «نهج‌البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «تیهان»، ص۱۸۰-۱۷۹.
