ابراهیم و اسماعیل (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خداوند در
قرآن کریم به ماجراهای
ابراهیم علیه‌السلام و
اسماعیل علیه‌السلام اشاره کرده و آزمایش‌های سختی که این دو
پیامبر الهی با آنها مواجه شدند، پرداخته است.
مشورت و
نظرخواهی ابراهیم علیه‌السّلام از فرزندش اسماعیل علیه‌السّلام درباره ماموریت
ذبح وی:
«فلما بلغ معه السعی قال یـبنی انی اری فی المنام انی اذبحک فانظر ماذا تری قال یـابت افعل ما تؤمر ستجدنی ان شاء الله من الصبرین؛
هنگامي كه با او به مقام سعي و كوشش رسيد گفت: فرزندم من در خواب ديدم كه بايد تو را ذبح كنم! بنگر نظر تو چيست ؟ گفت: پدرم هر چه دستور داري اجرا كن، به خواست خدا مرا از صابران خواهي يافت!»
از لحن جمله «فانظر ماذاتری» (بنگر رای توچیست؟) نوعی نظرخواهی و مشورت استفاده می‌شود؛ هر چند فلسفه این کار استفاده ابراهیم علیه‌السّلام از رای اسماعیل علیه‌السّلام نبود؛ بلکه یا برای
آزمایش او یا زمینه سازی برای پذیرش فرمان ذبح از سوی اسماعیل علیه‌السّلام بود.
آرامش و
دلداری دادن اسماعیل علیه‌السّلام به ابراهیم علیه‌السّلام درباره ماموریت وی برای ذبح فرزندش:
«فلما بلغ معه السعی قال یـبنی انی اری فی المنام انی اذبحک فانظر ماذا تری قال یـابت افعل ما تؤمر ستجدنی ان شاء الله من الصبرین؛
هنگامي كه با او به مقام سعي و كوشش رسيد گفت: فرزندم من در خواب ديدم كه بايد تو را ذبح كنم! بنگر نظر تو چيست ؟ گفت: پدرم هر چه دستور داري اجرا كن، به خواست خدا مرا از صابران خواهي يافت!»
این که اسماعیل علیه‌السّلام
صبر خویش را درباره قربانی شدنش یادآوری می‌کند می‌تواند به منظور
دلداری به
پدر خود ابراهیم علیه‌السّلام باشد.
ماموریت ابراهیم علیه‌السّلام و اسماعیل علیه‌السّلام برای آماده سازی
کعبه جهت عبادت کنندگان:
«... و عهدنا الی ابرهیم و اسمعیل ان طهرا بیتی للطائفین و العکفین و الرکع السجود؛
... و ما به ابراهيم و اسماعيل امر كرديم كه خانه مرا براي طواف كنندگان و مجاوران و ركوع كنندگان و سجده كنندگان پاك و پاكيزه كنيد.»
بالا بردن دیوارهای
کعبه به دست ابراهیم علیه‌السّلام و اسماعیل علیه‌السّلام:
«و اذ یرفع ابرهیم القواعد من البیت و اسمعیل...؛
(و نيز بياد آوريد) هنگامي كه ابراهيم و اسماعيل پايه هاي خانه (كعبه) را بالا مي‌بردند (و مي‌گفتند) پروردگارا! از ما بپذير تو شنوا و دانائي.»
ستایش ابراهیم علیه‌السّلام به درگاه الهی به شکرانه
تولد اسماعیل علیه‌السّلام در دوران پیری‌اش:
«الحمد لله الذی وهب لی علی الکبر اسمـعیل...؛
حمد خداي را كه در سن پيري اسماعيل و اسحاق را به من بخشيد....»
اسماعیل علیه‌السّلام، هدیه‌ای الهی به ابراهیم علیه‌السّلام:
«الحمد لله الذی وهب لی علی الکبر اسمعیل...؛
حمد خداي را كه در سن پيري اسماعيل و اسحاق را به من بخشيد ....»
بشارت خداوند به ابراهیم علیه‌السّلام برای تولد اسماعیل علیه‌السّلام:
«و ان من شیعته لابرهیم• فبشرنه بغلم حلیم؛
و از پيروان او (نوح) ابراهيم بود. ما او (ابراهيم) را به نوجواني بردبار و پر استقامت بشارت داديم. »
مقصود از «غلام حلیم» اسماعیل علیه‌السّلام است.
ابراهیم علیه‌السّلام مامور به
ذبح اسماعیل علیه‌السّلام:
«فبشرنـه بغلـم حلیم• فلما بلغ معه السعی قال یبنی انی اری فی المنام انی اذبحک...؛
ما او (ابراهيم) را به نوجواني بردبار و پر استقامت بشارت داديم. هنگامي كه با او به مقام سعي و كوشش رسيد گفت: فرزندم من در خواب ديدم كه بايد تو را ذبح كنم! بنگر نظر تو چيست ؟ گفت: پدرم هر چه دستور داري اجرا كن، به خواست خدا مرا از صابران خواهي يافت!»
مقصود از «غلام حلیم» اسماعیل علیه‌السّلام است.
اسماعیل علیه‌السّلام،
تسلیم در برابر پدر و
فرمان خدا به ذبح:
«فبشرنـه بغلـم حلیم• فلما بلغ معه السعی قال یبنی انی اری فی المنام انی اذبحک فانظر ماذا تری قال یابت افعل ما تومر ستجدنی ان شاء الله من الصبرین• فلما اسلما و تله للجبین؛
ما او (ابراهيم) را به نوجواني بردبار و پر استقامت بشارت داديم. هنگامي كه با او به مقام سعي و كوشش رسيد گفت: فرزندم من در خواب ديدم كه بايد تو را ذبح كنم! بنگر نظر تو چيست ؟ گفت: پدرم هر چه دستور داري اجرا كن، به خواست خدا مرا از صابران خواهي يافت!هنگامي كه هر دو تسليم و آماده شدند و ابراهيم جبين او را بر خاك نهاد»
روایات درباره
ذبیح که اسحاق علیه‌السّلام یا اسماعیل علیه‌السّلام است، اختلاف دارند؛ اما بر اساس مشهور روایات، ذبیح، اسماعیل علیه‌السّلام است.
اسکان اسماعیل علیه‌السّلام، در سرزمین
مکه از سوی ابراهیم علیه‌السّلام:
«و اذ قال ابرهیم... • ربنآ انی اسکنت من ذریتی بواد غیر ذی زرع عند بیتک المحرم ربنا لیقیموا الصلوة فاجعل افـدة من الناس تهوی الیهم...؛
(به ياد آوريد) زماني را كه ابراهيم گفت ... پروردگارا من بعضي از فرزندانم را در سرزمين بيآب و علفي در كنار خانه اي كه حرم تو است ساكن ساختم تا نماز را بر پاي دارند، تو قلبهاي گروهي از مردم را متوجه آنها ساز ....»
کلمه «من» تبعیضیه، و مشهور میان
مفسران، مقصود از «
ذریة»، اسماعیل علیه‌السّلام است.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲، ص۷۰، برگرفته از مقاله «ابراهیم و اسماعیل علیهماالسلام».
