ابراهیم بوذری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بوذری، ابراهیم،
خوشنویس و موسیقیدان معاصر بود.
در ۱۲۷۴ یا ۱۲۷۵ ش در روستای کرود
طالقان زاده شد
از سال‌های کودکی، تحصیلات ابتدایی را در
مکتبخانه روستا آغاز کرد، کمی بعد، به
تهران آمد و در منزل شیخ محمدآقا بوذری طالقانی، مدرّس
مدرسه سپهسالار، اقامت گزید. ادبیات فارسی و عربی و
فقه و
اصول را نزد شیخ مسیح اوانکی (ایوانکی)، آیت الله سیدابوالقاسم کاشانی، حاج میرزا خلیل کمره‌ای و حاج علی شوشتری فرا گرفت و از او اجازه‌نامه رسمی در امور حسبیه دریافت کرد
در همین اوان، به هنر خوشنویسی و موسیقی علاقه‌مند شد و به فراگیری آن‌ها همت گماشت. خط نستعلیق را از زین العابدین ساعت‌ساز، محمد عماد طاهری و عمادالکُتّاب، ثلث را از امیرالکتاب، و نسخ و رقاع را نزد علی عبدالرسولی فرا گرفت
اما اصلی‌ترین دل مشغولی بوذری که در آن چندان مجال شکوفایی نیافت، هنر
موسیقی بود. وی از همان کودکی با موسیقی‌دانان بزرگ اواخر عهد مظفری آشنایی یافت و علاقه‌مند جدی هنر
تعزیه‌خوانی شد، ازین‌رو مدتی نزد تعزیه‌خوان بزرگ آن زمان، اقبال آذر (۱۲۴۵ـ۱۳۵۰ ش) ظرائف تعزیه‌خوانی و ردیف‌های آوازی مکتب
تبریز را فرا گرفت
چندی نیز از تعالیم شیخ حبیب الله شمس الذاکرین کاشی
و میرغرّای تعزیه‌خوان بهره برد و به تصریح خود، پس از اقبال از میرغرّا (میرغرا) تأثیر گرفته است. بوذری به واسطه میرغرا بود که با تعزیه خوانان معروف وقت چون، حبیب الله اَسْب بَمَردی، میرزا حسینعلی شهریاری و سیدبلال صمغ آبادی، آشنا شد.
بوذری در سنین جوانی تعزیه خوانی می‌کرد، اما با افزایش سن و ورود به مشاغل دولتی، از اجراهای جمعی کناره گرفت. وی مدتی نیز ردیف‌های سازی را نزد ابوالحسن صبا آموخت و با تفاوت‌های اساسی اجرای ردیفِ‌سازی و ردیف آوازی آشنا شد، مدتی نیز نزد حسین طاهرزاده، استاد بلامنازع مکتب آواز
اصفهان ، درس گرفت.
بوذری به موازات فعالیت‌های خود در زمینه موسیقی، در دبیرستان‌های مشهور تهران، چون تمدن و
اسلام ، و از ۱۳۲۷ ش در دانشکده معقول و منقول به تدریس و تعلیم خط پرداخت. همچنین برای حفظ و گسترش هنر خوشنویسی، به همراه چند تن از بزرگان خوشنویسی، انجمن خوشنویسان را دایر کرد. وی بیش از سی سال، تا هنگام بازنشستگی در ۱۳۴۱ ش، کارشناس خط در وزارت دادگستری و خطاط رسمی کتابخانه
مجلس شورای ملی و اداره مباشرت و دارالانشاء بود
بوذری تا سال‌های پایانی عمر خود مشاور شورای عالی انجمن خوشنویسان و عضو شورای تعیین شایستگی مقام استادی، در این انجمن بود. وی در بهمن ۱۳۶۵ درگذشت.
بخش وسیعی از آثار برجای مانده از بوذری در حوزه هنر خطاطی است. گذشته از عناوین روی جلدِ بسیاری از آثار شنیداری و مکتوب موسیقی، آثاری چون
دیوان حافظ ، منتخب دیوان سعد سلمان، جلد اول جوامع الحکایات، کتیبه‌های
آرامگاه سعدی و شاه خلیل الله (در تفت)، بسیاری از کتاب‌های درسی دبیرستان‌ها و اسناد و کتاب‌های دیگر به خط اوست.
در همین حال، صفحات و نوارهای بسیاری از اجراهای اصیل موسیقی
ایرانی نیز از او برجای مانده است.
گرچه بوذری بیش‌تر به عنوان مدرّس هنر خطاطی مشهور است، و خود نیز مانند غالب اساتید قدیم موسیقی مایل نبود که در جامعه، موسیقیدان شناخته شود، با اینهمه مقام او در موسیقی کمتر از خطاطی نیست. بوذری در موسیقی نیز، همانند خطاطی، پایبند سرسخت اصول سنتی قدیم بود. وی با وجود آموختن مکتب آواز اصفهان، نتوانست سبک اقبال آذر و مکتب
آواز تبریز را ترک گوید و پیوسته از این مکتب متأثر بود.
با اینهمه نباید او را نماینده کامل مکتب تبریز دانست، زیرا تقید او به زبان فارسی و شعر کهن و تأثر او از اصول سنتی هنر خطاطی، نوعی انضباط و انسجام در بافت و ساخت سلیقه هنری او پدید آورد که سبک او را از سبک افراد شاخص تُرک زبان مکتب تبریز متمایز می‌کند. پیش چشم داشتن اصول صحیح کرسی‌بندی دقیق و مستحکم در خطاطی و مطابق کردن آن با کرسی‌بندی جملات آواز در خوانندگی، با همان دقت و استحکام، ویژگی هنر اوست. او افزون بر استادی در تعزیه خوانی، درباره تاریخچه تعزیه و ظرایف آن و نیز در شناخت گوشه‌های مهجور و آوازهای قدیم و علم الرجال موسیقی معلومات عمیقی داشت.
(۱) روح الله خالقی، سرگذشت موسیقی ایران، تهران ۱۳۵۳ ش.
(۲) علی راهجیری، تذکره خوشنویسان معاصر، ج ۱، تهران ۱۳۶۴ ش.
(۳) کیهان فرهنگی، سال ۳، ش ۱۱ (بهمن ۱۳۶۵).
(۴) حسن مشحون، تاریخ موسیقی ایران، تهران ۱۳۷۳ ش.
(۵) حبیب الله نصیری فر، مردان موسیقی سنتی و نوین ایران، ج ۲، تهران ۱۳۷۱ ش
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «ابراهیم بوذری»، شماره۲۰۲۵.
