• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابراهیم بن علی فارسی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: ابراهیم بن علی فارسی


ابراهیم بن علی فارسی (م. ۳۷۷ق) ادیب، شاعر، نحوی و لغوی برجسته ایرانی در قرن چهارم هجری قمری بود. او نزد اساتید برجسته، نحو و لغت را فراگرفت و سرانجام در سال ۳۷۷ هجری قمری درگذشت.


ابواسحاق ابراهیم بن علی فارسی از بزرگان علم نحو و لغت و استاد در کتابت و شعر بود که این فنون را نزد دو استاد برجسته نحو، ابوعلی فارسی، حسن بن احمد بن عبدالغفار (م. ۳۷۷ق) و ابوسعید سیرافی، حسن بن عبداللّه بن مرزبان (م. ۳۶۸ق) آموخته بود.
[۱] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۱، ص۹۰.    
[۲] قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۱، ص۲۰۶.    

او که پادشاه علم نحو خوانده شده از ابوهلال عسکری اشعاری نقل کرده و ابومحمد عبدلکانی زوزنی (م. ۴۳۱ق) نیز راوی از اوست.
[۳] باخرزى، علی، دمیه القصر، ج۱، ص۵۰۶.

وی پس از رسیدن به درجاتی از علم و ادب، برای کسب شهرت و مکنت و شاید گذران زندگی، زمانی به دیدار ابوالفضل ابن عمید (م. ۳۶۰ق) وزیر رکن الدوله دیلمی، حاکم ری رفت که خود فیلسوف، ادیب، بلیغ و کاتبی برجسته بود تا با عرضه هنر خود، عطایایی دریافت کند؛ ازاین رو در پیش ابن عمید گاه کتاب می‌نوشت، گاه املا می‌کرد و گاه به شرح اشعار دیگران می‌پرداخت و چون در عروض، قوافی و معانی اشعار، چیره دست و صاحب نظر بود، بر شاعر نامدار، ابوطیب متنبی (م. ۳۵۴ق) انتقاد می‌کرد.اما ابن عمید بااینکه به او اجازه حضور داده و بر فضل و کمالش و بر تحمل رنج و مشقت‌هایش در پی کسب علم آگاهی یافته بود، کمترین عنایتی بر او نکرد.
[۴] توحیدی، ابوحیان، اخلاق الوزیرین، ص۳۵۲.

گویا فارسی پس از رویارویی با این بی مهری‌ها، رهسپار دیار سامانیان دانش دوست شد و به بخارا رفت. در بخارا به گرمی او را پذیرفتند و تجلیل کردند و افزون بر اشتغال در دیوان رسایل، به پرورش و آموزش فرزندان بزرگان مقامداران شهر گمارده شد. پس از مدتی، سرپرستی دیوان نامه‌ها (رسایل) بر عهده ابو اسحاق فارسی گذاشته شد و او تا پایان عمر در این منصب ماند
[۵] ثعالبی، عبدالملک بن محمد، یتیمه الدهر، ج۴، ص۱۷۱.    
[۶] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۱، ص۲۰۵.    


از آثار علمی فارسی، تنها کتاب شرح کتاب الجرمی را نام برده‌اند که نزد اهل علم، معروف و متداول بوده است.
[۷] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۱، ص۲۰۵.    

جرمی لقب ابوعمر صالح بن اسحاق نحوی بصری (م. ۲۲۵ق) است که چند کتاب در علم نحو دارد.
[۸] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیه العارفین، ج۱، ص۴۲۲.    
در برخی منابع متاخر، نقض دیوان متنبی نیز اثر دیگر ابواسحاق شمرده شده است.
[۹] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۳، ص۸۱.    

وی اشعاری نیز داشته که حاضر بن محمد طوسی راوی آنهاست
[۱۰] ثعالبی، أبو منصور، یتیمه الدهر، ج۴، ص۱۷۱.    
و تنها پنج بیت آن باقی مانده که خطاب به یکی از صاحب منصبان سروده شده است.

فارسی سرانجام در سال ۳۷۷ هجری درگذشت.
[۱۱] تفضلی، آذر و مهین فضائلی جوان، فرهنگ بزرگان، ص۱۱.
برخی به اشتباه وفات او را پس از سال ۵۰۰ هجری آورده‌اند.
[۱۲] تونکی، محمود حسن، معجم المصنفین، ج۳، ص۲۷۴.
(دیگر منابع:
[۱۳] سیوطی، جلال الدین، بغیه الوعاة، ج۱، ص۴۲۰.    
[۱۴] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۶، ص۳۹.    
[۱۵] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانه الادب، ج۴، ص۲۶۶.    
[۱۶] قمی، شیخ عباس، هدیه الاحباب، ص۲۲۷.
[۱۷] قمی، عباس، الکنی والالقاب، ج۳، ص۷.    
[۱۸] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱، ص۶۶.    
)

۱. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۱، ص۹۰.    
۲. ↑ قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۱، ص۲۰۶.    
۳. ↑ باخرزى، علی، دمیه القصر، ج۱، ص۵۰۶.
۴. ↑ توحیدی، ابوحیان، اخلاق الوزیرین، ص۳۵۲.
۵. ↑ ثعالبی، عبدالملک بن محمد، یتیمه الدهر، ج۴، ص۱۷۱.    
۶. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۱، ص۲۰۵.    
۷. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۱، ص۲۰۵.    
۸. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیه العارفین، ج۱، ص۴۲۲.    
۹. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۳، ص۸۱.    
۱۰. ↑ ثعالبی، أبو منصور، یتیمه الدهر، ج۴، ص۱۷۱.    
۱۱. ↑ تفضلی، آذر و مهین فضائلی جوان، فرهنگ بزرگان، ص۱۱.
۱۲. ↑ تونکی، محمود حسن، معجم المصنفین، ج۳، ص۲۷۴.
۱۳. ↑ سیوطی، جلال الدین، بغیه الوعاة، ج۱، ص۴۲۰.    
۱۴. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۶، ص۳۹.    
۱۵. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانه الادب، ج۴، ص۲۶۶.    
۱۶. ↑ قمی، شیخ عباس، هدیه الاحباب، ص۲۲۷.
۱۷. ↑ قمی، عباس، الکنی والالقاب، ج۳، ص۷.    
۱۸. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱، ص۶۶.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «ابراهیم فارسی»، ج۲، ص۴۸.


رده‌های این صفحه : ادیبان ایرانی | درگذشتگان قرن 4 (قمری) | زادگان قرن 3 (قمری) | شاعران قرن چهارم | شخصیت‌های قرن 4 (قمری) | علمای قرن چهارم | مؤلفان قرن 4 (قمری) | نحویان ایرانی سده چهارم(قمری)
جعبه ابزار