إِفْک (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
إِفْک (به کسر الف و سکون فاء) از مفردات
نهج البلاغه، به معنای ساخته، دروغ کامل و ... آمده است.
حضرت امیر (علیه‌السلام)، در بیانی
زهد رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را با همین کلمه توصیف نموده است.
إِفْک به معنای ساخته، دروغ کامل و برگرداندن چیزی از حقیقتش، می‌باشد.
اصل آن، همان برگرداندن از حقیقت است.
طبرسی در
جوامع الجامع آن‌را «
اَبلَغُ الکَذِب.»
دروغ کامل فرموده است.
برخی از مواردی که در «
نهج
البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
آن حضرت دربارۀ زهد رسول خدا (صلی‌اللّه‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرموده:
«فَلْيَنْظُرْ ناظِرٌ بِعَقْلِهِ: أَكْرَمَ اللهُ مُحَمَّداً (عليه‌السلام) بِذلِكَ أَمْ أَهانَهُ! فَإِنْ قالَ: أَهانَهُ، فَقَدْ كَذَبَ ـ وَ اللهِ الْعَظيمِ بِالْإِفْکِ الْعَظیمِ» «صاحب
عبرت با
عقل خود بنگرد که آیا خدا محمّد (صلی‌اللّه‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را با این زهد و ترک دنیا محترم کرده یا خوار نموده است؟ اگر گوید: خوار کرده بخدا
قسم دروغ گفته؛ دروغ بس بزرگی.»
طبق متن کتاب
نهج البلاغه ت الحسون کلمات «بِالْإِفْکِ الْعَظیمِ» ذکر نشده است.
در جای دیگر نیز فرموده است:
«أولي الاَْبْصارِ و الاَْسْماعِ ... فَأَنّى تُؤْفَكونَ! أَمْ أَيْنَ تُصْرَفونَ! أَمْ بِما ذا تَغْتَرّونَ.» یعنی «ای صاحبان چشم‌ها و گوش‌ها ... از حق به کجا برگردانده می‌شوید و یا برگشته می‌شوید و یا به چه چیز
مغرور می‌گردید.»
ابن اثیر در
نهایة گوید:
«
أَفَكَهُ يَأْفِكُهُ أَفْكاً إِذا صَرفَه عَنِ الشَّيْءِ و قلبَه.»
کلمۀ «تؤفکون» به صیغۀ مجهول به معنی «برگردانده می‌شوند» است.
مجهول آمدن آن که در
قرآن مجید نیز چنان است شاید حاکی از
غفلت باشد، یعنی: توجه ندارید بیدار باشید.
مواردی از این مادّه در «
نهج
البلاغه» به کار رفته است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر،مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «افک»، ص۵۴.
