إِسْماعیلَ (لغات‌قرآن)

این آیه پنج صفت از صفات برجسته حضرت اسماعیل (علیه‌السلام) را كه مى‌تواند براى همگان الگو باشد بيان مى‌كند:
• روى سخن را به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌اله) كرده مى‌گويد: در كتاب آسمانيت از اسماعيل ياد كن (وَ اذْكُرْ فِي الْكِتابِ إِسْماعِيلَ‌).
• او در وعده‌هايش صادق بود (إِنَّهُ كانَ صادِقَ الْوَعْدِ).
• پیامبر عاليمقامى بود (وَ كانَ رَسُولًا نَبِيًّا).
• او همواره خانواده خود را به نماز و زکات، امر مى‌كرد (وَ كانَ يَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلاةِ وَ الزَّكاةِ).
• و همواره مورد رضايت پروردگارش بود (وَ كانَ عِنْدَ رَبِّهِ مَرْضِيًّا).

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: مفسرين در اين‌كه اين اسماعيل كيست اختلاف كرده‌اند:
• بيشتر مفسرین گفته‌اند كه او فرزند ابراهیم خلیل الرحمن است و اگر او را تنها نام برده و از اسحاق و یعقوب نام نبرد براى اين بوده كه نسبت به خصوص او عنايت داشته است.
• بعضى‌ گفته‌اند: اسماعیل بن حزقیل يكى از انبياى بنی اسرائیل است، چون اگر فرزند ابراهيم بود مى‌بايست اسحاق و يعقوب را هم نام مى‌برد. دليلى كه بيشتر مفسرين براى نظريه خود آورده‌اند كه به خصوص اسماعيل عنايت داشته حرف صحيحى نيست، زيرا اگر چنين بود جا داشت كه نام وى را بعد از نام ابراهيم و قبل از داستان موسى ذكر كند نه بعد از داستان او.

(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:)