• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

إِسم (لغات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





اسم: (بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمن الرَّحِیمِ)
بعضی‌ «اسم» را از «سمه» (بر وزن هبه) از مادّه‌ «وسم» که به معنای علامت‌گذاری است گرفته‌اند؛ زیرا «اسم» در حقیقت علامت معناست؛ ولی محققان این نظر را مردود دانسته‌اند؛ زیرا می‌دانیم به هنگام جمع بستن و تصغیر، ریشه اصلی لغت ظاهر می‌شود، و در مورد اسم، جمعش اسماء و تصغیرش «سُمَیّ» و «سُمَیّه» است؛ از اینجا روشن می‌شود که‌ «اسم» در واقع از قبیل ناقص واوی «سمو» است، نه مثال واوی.



(بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ) (به‌نام خداوند بخشنده مهربان).
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: و اما «اسم»، این کلمه در لغت به معنای لفظی است که بر مسمی دلالت کند، و این کلمه از ماده «سمه» اشتقاق یافته، و سمه به معنای داغ و علامتی است که بر گوسفندان می‌زدند، تا مشخص شود کدامیک از کدام شخص است، و ممکن هم هست اشتقاقش از «سمو» به معنای بلندی باشد، مبدا اشتقاقش هر چه باشد کاری نداریم، فعلا آنچه لغت و عرف از لفظ (اسم) می‌فهمد، لفظ دلالت کننده است، و معلوم است که لازمه این معنا این است که غیر مدلول و مسمی باشد.
البته این یک استعمال است، استعمال دیگر اینکه اسم بگوئیم و مرادمان از آن ذاتی باشد که وصفی از اوصافش مورد نظر ما است، که در این مورد کلمه «اسم» دیگر از مقوله الفاظ نیست، بلکه از اعیان خارجی است، چون چنین اسمی همان مسمای کلمه «اسم» به معنای قبلی است ولی نمی‌شود لغت را حمل بر معنای دوم کرد، پس هر جا کلمه «اسم» را دیدیم، حمل بر همان معنای اول می‌کنیم. (دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:)


۱. حمد/سوره۱، آیه۱.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۲۸.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۱، ص۲۳۰.    
۴. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱، ص۴۴.    
۵. حمد/سوره۱، آیه۱.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱، ص۲۷.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱، ص۱۷.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱، ص۳۹.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱، ص۹۲.    



مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «إسم»، ص۴۶.    


رده‌های این صفحه : لغات سوره حمد | لغات قرآن




جعبه ابزار