أَنْعام (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَنْعام: (اُحِلَّتْ لَکُمْ بَهیمَةُ الاَنْعامِ) «اَنْعام» جمع
«نعم» (بر وزن قلم) در اصل بر
شتر اطلاق می‌شده است؛ ولی بعداً توسعه یافته و به
شتر و گاو و گوسفند گفته می‌شود. این واژه از کلمه
«نعمت» گرفته شده، به خاطر این که یکی از بزرگترین
نعمت‌ها برای انسان‌ها و چهارپایان محسوب می‌شود، حتی امروز که آن همه وسایل نقلیه سریع‌السیر هوایی و زمینی اختراع شده است، باز در بعضی از موارد منحصراً باید از چهارپایان استفاده کرد. در بیابان‌های شنزار که عبور وسائل نقلیه در آن بسیار مشکل است و در بعضی از گذرگاه‌های باریک کوهستان‌ها، تنها وسیله‌ای که با آن می‌توان عبور کرد، هنوز هم چهارپایانند.
(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَوْفُواْ بِالْعُقُودِ أُحِلَّتْ لَكُم بَهِيمَةُ الأَنْعَامِ إِلاَّ مَا يُتْلَى عَلَيْكُمْ غَيْرَ مُحِلِّي الصَّيْدِ وَ أَنتُمْ حُرُمٌ إِنَّ اللّهَ يَحْكُمُ مَا يُرِيدُ) (اى كسانى كه
ایمان آورده‌ايد! به پيمانها و قراردادها وفا كنيد! چهار پايان و جنين آنها براى شما حلال شده است؛ مگر آنچه بر شما خوانده مى‌شود و استثنا خواهد شد. و در حالى كه در احرام هستيد، صيد را حلال نشمريد.
خداوند هر چه را بخواهد و
مصلحت باشد حكم مى‌كند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه احلال كه فعل ماضى مجهول احلت از آن اشتقاق يافته به معناى مباح كردن چيزى است، و كلمه بهيمة بطورى كه صاحب مجمع گفته اسم است براى هر حيوان صحرايى و دريايى كه با چهار پا راه برود و بنا به گفته وى اضافه بهيمه به كلمه
انعام از باب اضافه نوع به يكى از اصناف خودش است، (مثل اينكه بگويى (چهارپايان حلال گوشت)، كه چهارپايان نوعى است مشتمل بر دو صنف حلال گوشت و حرام گوشت، و در آن عبارت چهارپايان اضافه شده به صنف خودش)، و مثل اينكه بگويى نوع
انسان چنين يا جنس حيوان چنان است، كه در هر دو عبارت، نوع اضافه شده به صنف، زيرا كلمه (جنس) هم نسبت به انواع حيوانات، نوع، و آن انواع صنف اويند.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(اللَّهُ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَنْعَامَ لِتَرْكَبُوا مِنْهَا وَ مِنْهَا تَأْكُلُونَ) (خداوند كسى است كه چهارپايان را براى شما آفريد تا بعضى را سوار شويد و از بعضى تغذيه كنيد.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: جعل در اينجا به معناى آفريدن و يا مسخر كردن است. و لام در جمله لتركبوا لام غرض است. و حرف من براى تبعيض است. و معناى
آیه اين است كه: خداى سبحان براى خاطر شما چارپايان را بيافريد، (و چارپايان را براى شما مسخر كرد). غرض از اين خلقت و يا تسخير اين است كه شما بر بعضى از آنها مانند يك قسم از
شتران سوار شويد و از شير بعضى ديگر مانند قسمى از
شتر و گاو و گوسفند بخوريد.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «أَنْعام»، ص۸۰.
