أَنْصٰارِ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
أَنْصٰارِ:(مِنَ الْمُهاجِرينَ وَ الأَنصارِ) «أَنْصٰارِ» (من اعلام القرآن) از
نظر لغت، جمع «نصير و ناصر» به معنى «ياران و يارى‌كنندگان» است.
به موردی از کاربرد «أَنْصٰارِ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ السّابِقونَ الأَوَّلونَ مِنَ الْمُهاجِرينَ وَ الأَنصارِ وَ الَّذينَ اتَّبَعوهُم بِإِحْسانٍ رَّضِيَ اللّهُ عَنْهُمْ وَ رَضواْ عَنْهُ وَ أَعَدَّ لَهُمْ جَنّاتٍ تَجْري تَحْتَها الأَنْهارُ خالِدينَ فيها أَبَدًا ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظيمُ) «پيشگامان نخستين از مهاجرين و انصار، و كسانى كه به
نیکی از آنها پيروى كردند،
خداوند از آنها خشنود گشت، و آنها نيز از او خشنود شدند؛ و باغ‌هاى بهشتى براى آنان آماده ساخته، كه نهرها از پاى درختانش جارى است؛ جاودانه در آن خواهند ماند؛ و اين است رستگارى و پيروزى بزرگ.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(وَ السّابِقونَ الْأَوَّلونَ مِنَ الْمُهاجِرينَ وَ الْأَنْصارِ وَ الَّذينَ اتَّبَعوهُمْ بِإِحْسانٍ ...) قرائت معروف اين است كه و الانصار - به كسر راء- خوانده شود كه به المهاجرين
عطف شود، كه در آن صورت تقديرش اين مى‌شود پيشينيان اول از مهاجر، و پيشينيان اول از انصار و كسانى كه ايشان را به نيكويى پيروى كردند.
ولى
یعقوب كلمه مذكور را الانصار - با رفع- خوانده، و در نتيجه منظور از انصار تمامى انصار خواهند بود نه تنها پيشينيان اول ايشان.
مکارم شیرازی در
تفسیر نمونه می‌فرمایند:
كلمۀ «انصار» (به همين شكل) جمعا ۸ بار در
قرآن مجید آمده كه در دو جا (آيات
۱۰۰ و ۱۱۷
سوره توبه) به عنوان «من اعلام القرآن» از آن ياد شده است.
در هر
انقلاب وسيع اجتماعى كه بر
ضد وضع نابسامان جامعه صورت مى‌گيرد پيشگامانى هستند كه پايه‌هاى انقلاب و
نهضت بر دوش آن‌هاست، آنها در واقع وفادارترين عناصر انقلابى هستند، زيرا به هنگامى كه پيشوا و رهبرشان از هر نظر تنهاست گرد او را مى‌گيرند و با اين‌كه از جهات مختلف در محاصره قرار دارند و انواع خطرها از چهار
طرف آنها را احاطه كرده دست از يارى و فداكارى برنمى‌دارند.
در اين ميان سهم مهاجران نخستين از همه بيشتر بود و به دنبال آنها انصار نخستين، يعنى آن‌هايى كه با آغوش باز از
پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) به
مدینه دعوت كردند و ياران مهاجر او را همچون برادران خويش مسكن دادند و از آنها با تمام
وجود خود
دفاع كردند و حتى بر خويشتن نيز مقدم داشتند.
و اگر مى‌بينيم در
آيۀ مورد بحث به اين دو گروه اهمّيت فوق العاده‌اى داده شده است به خاطر همين موضوع است؛ ولى با اين حال قرآن مجيد - آن‌چنان‌كه روش هميشگى اوست - سهم ديگران را نيز ناديده نگرفته است و به عنوان «
تابعین به
احسان» از تمام گروه‌هايى كه در
عصر پيامبر (ص) و يا زمان‌هاى بعد به
اسلام پيوستند،
هجرت كردند و يا مهاجران را پناه دادند و حمايت كردند ياد مى‌كند و براى همه
اجر و پاداش‌هاى بزرگى را نويد مى‌دهد.
به‌هرحال، «انصار» گروهى از ساكنان مدينه بودند كه به پذيرش اسلام پيشى گرفتند، يعنى قبل از هجرت، مسلمان شده بودند و به يارى مسلمانان
مکه شتافتند و رسول خدا (ص) را يارى كردند و ياران حضرت (مهاجران) را در شهر خود مدينه، منزل و مسكن دادند و با تمام وجود از آنها دفاع كردند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «انصار»، ج۴، ص ۴۶۱.
