أَمْسِ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
أَمْسِ: (قَتَلْتَ نَفْسًا بِالْأَمْسِ)«أَمْسِ» (به فتح الف و سکون میم) به معنای دیروز (روزى كه يک
شب پيش از امروز) است.
هنگامى كه
موسی (علیه‌السلام) خواست آن مرد
قبطى را كه
دشمن هر دو آنها بود با
قدرت بگيرد و از بنى اسرائيلى دفاع كند، فريادش بلند شد و گفت: اى موسى تو مى‌خواهى مرا بكشى همان‌گونه كه انسانى را ديروز كشتى؟
از قرار معلوم تو مى‌خواهى فقط جبارى در روى
زمین باشى، و نمى‌خواهى از مصلحان باشى.
اين جمله نشان مى‌دهد كه موسى (علیه‌السلام) قبلا
نیت اصلاح‌طلبى خود را چه در
کاخ فرعون و چه در بيرون آن، اظهار كرده بود.
به هر حال موسى (علیه‌السلام) متوجه شد كه ماجراى ديروز افشا شده است و براى اين‌كه مشكلات بيشترى پيدا نكند، كوتاه آمد.
به موردی از کاربرد «أَمْسِ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(فَلَمَّا أَنْ أَرَادَ أَن يَبْطِشَ بِالَّذِي هُوَ عَدُوٌّ لَّهُمَا قَالَ يَا مُوسَى أَتُرِيدُ أَن تَقْتُلَنِي كَمَا قَتَلْتَ نَفْسًا بِالْأَمْسِ إِن تُرِيدُ إِلَّا أَن تَكُونَ جَبَّارًا فِي الْأَرْضِ وَمَا تُرِيدُ أَن تَكُونَ مِنَ الْمُصْلِحِينَ) «و هنگامى كه موسى خواست با كسى كه دشمن هر دوى آنها بود درگير شود و با قدرت مانع او گردد، فرياد او بلند شد، گفت: «اى موسى! مى‌خواهى مرا بكشى همان گونه كه ديروز انسانى را كُشتى؟! تو فقط مى‌خواهى ستمگرى در روى زمين باشى، و نمى‌خواهى از مصلحان باشى.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: بيشتر مفسرين گفته‌اند که ضمير (قال- گفت) به
مرد اسرائيلى، همان كسى كه موسى (علیه‌السلام) را به کمک مى‌طلبيد، برمى‌گردد، براى اين‌كه مرد اسرائيلى
خیال كرده بود موسى (علیه‌السلام) با اين توبيخ و عتابش بنا دارد او را مانند
قبطى ديروز به
قتل برساند، لذا از خشم او بيمناک شد، و گفت: اى موسى (علیه‌السلام) آيا مى‌خواهى مرا بكشى، همان‌طور كه ديروز يک نفر را كشتى؟ از سخن او،
قبطى طرف دعوايش فهميد كه قاتل
قبطى ديروز موسى (علیه‌السلام) بوده، لذا به دربار
فرعون برگشت، و جريان را به وى گزارش داد، فرعون و درباريانش به
مشورت نشستند، و سر انجام تصميم بر قتل موسى (علیه‌السلام) گرفتند.
و اين
تفسیر به نظر ما نيز تفسير درستى است، براى اين‌كه سياق هم بدان
شهادت مى‌دهد، ليكن بعضى‌ها آيه را چنين تفسير كرده‌اند كه گوينده اين سخن
قبطى بوده، نه اسرائيلى و ليكن اين تفسير قابل اعتناء نيست، و معناى بقيه الفاظ آيه روشن است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «امس»، ج۱، ص۹۰.
