أَمْر (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
أَمْر (به فتح الف و سکون میم) یکی از
مفردات نهج البلاغه، به معنای کار، فرمان و دستور می‌باشد.
در بیان
حضرت علی (علیه‌السلام) فضیلتی از فضایل امام (علیه‌السلام) و واقعی نبودن
بیعت زبیر، با این کلمه تبیین شده است.
أَمْر به دو معنی می‌آید:
• کار و چیز، که جمع آن امور است.
• فرمان و دستور، که جمع آن آوامر است.
برخی از مواردی که در «
نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امیرالمومنین (علیه‌السلام) درباره خود فرموده است:
«فَقُمْتُ بِالْأَمْرِ حینَ فَشِلوا وَ تَطَلَّعْتُ حینَ تَقَبَّعوا وَ نَطَقْتُ حینَ تَعْتَعوا وَ مَضَیْتُ بِنورِ اللَّهِ حینَ وَقَفوا.» «به انكار
منکر برخاستم آنگاه كه ديگران
ضعف نشان دادند آشكار شدم آنگاه كه مخفى گشتند (در اعزاز
دین و
امر به معروف قدم نهادم آنگاه كه ديگران از
ترس كنار كشيدند) و سخن گفتم آنگاه كه در
حق تلجلج كردند، و با
نور خدا قدم برداشتم آنگاه كه ديگران ايستادند.»
زبیر مى‌گفت من به آن حضرت در ظاهر
بیعت كرده‌ام نه با قلبم، امام (علیه‌السّلام) فرمود:
«يَزْعُمُ أَنَّهُ قَدْ بايَعَ بِيَدِهِ وَ لَمْ يُبايعْ بِقَلْبِهِ فَقَدْ أَقَرَّ بِالبَيْعَةِ وَ ادَّعَى الوَليجَةَ فَلْيَأْتِ عَلَيْها بِأَمْر يُعْرَفُ وَ إِلاّ فَلْيَدخُلْ فيما خَرَجَ مِنْهُ.» «زبير مى‌گويد كه با
دست بيعت كردم نه با
قلب، پس به بيعت اقرار كرده و ادّعاى امر باطنى نموده است. به اين ادّعا دليل قانع كننده بياورد و يا داخل شود به بيعتى كه از آن خارج شده است.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) در مورد رساندن حقوق به اهل آن فرموده است:
«لَيسَ عَلَى الاِْمامِ إِلاّ ما حُمِّلَ مِنْ أَمْرِ رَبِّهِ... وَ إِصْدارُ السُّهْمانِ عَلَى أَهْلِها.» «
امام و پيشوا غير از آن‌چه از طرف
خدا مأمور است وظيفه‌اى ندارد... حقّ مظلومان را به آن‌ها بازگرداند.»
مواردی متعدد از این ماده در «
نهج
البلاغه» استفاده شده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «امر»، ص۷۳-۷۴.
