أَمر (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
امر: (مُسَخَّراتٍ بِاَمْرِه) منظور از
«امر» قوانین و نظاماتی است که به فرمان
پروردگار در عالم هستی حکومت می‌کند و آنها را در مسیر خود رهبری می‌نماید؛ منظور از
«امر» در سوره
«سجده»، «دین و مذهب» است.
(إِنَّ رَبَّكُمُ اللّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَ الأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ يُغْشِي اللَّيْلَ النَّهَارَ يَطْلُبُهُ حَثِيثًا وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ وَ النُّجُومَ مُسَخَّرَاتٍ بِأَمْرِهِ أَلاَ لَهُ الْخَلْقُ وَ الأَمْرُ تَبَارَكَ اللّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ) (پروردگار شما، خداوندى است كه آسمانها و زمين را در شش روز (شش دوران) آفريد؛ سپس بر
عرش قدرت قرار گرفت و به
تدبیر جهان پرداخت)؛ با پرده تاريكِ شب، روز را مى‌پوشاند؛ و شب به سرعت، در پى روز مى‌آيد؛ و خورشيد و ماه و ستارگان را آفريد، كه مسخّر فرمان او هستند. آگاه باشيد كه آفرينش و تدبير جهان)، از آن او و به فرمان او است! پر بركت و بى زوال است خداوندى كه پروردگار جهانيان است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: امر گاهى به معناى
شان بوده و جمع آن امور است، و گاهى هم به معناى دستور دادن و وادار كردن مامور، به انجام كار مورد نظر مى‌باشد، و بعيد نيست كه در اصل هم به همين معنا باشد، و سپس به صورت اسم مصدر استعمال مى‌شود و به معناى نتيجه امر و آن نظمى است كه در جميع كارهاى مامور و
مظاهر حیات او است، و چون اين معنا منطبق با همه شؤون حياتى
انسان است، لذا لفظ امر به معناى اسم مصدر در
شان انسان استعمال شد و آن چيزى كه وجودش را اصلاح مى‌كند، و نيز از اين هم بيشتر وسعت يافته در
شان هر چيز، چه
انسان و چه غير
انسان استعمال شد. بنا بر اين، امر هر چيزى همان شانى است كه وجود آن را اصلاح و حركات و سكنات و اعمال و ارادات گوناگونش را تنظيم مى‌كند، پس اگر مى‌گويند: امر العبد الى مولاه معنايش اين است كه مولاى عبد حيات و معاش عبد را تدبير مى‌كند، و معناى امر المال الى مالكه اين است كه: اختيار مال به دست مالك است، و معناى: امر الانسان الى ربه اين است كه تدبير مسير زندگى
انسان بدست پروردگار او است.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(يُدَبِّرُ الْأَمْرَ مِنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ ثُمَّ يَعْرُجُ إِلَيْهِ فِي يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُ أَلْفَ سَنَةٍ مِّمَّا تَعُدُّونَ) (امور اين جهان را از آسمان به سوى زمين تدبير مى‌كند؛ سپس در روزى كه مقدار آن هزار سال از سالهايى است كه شما مى‌شمريد به سوى او بالا مى‌رود و دنيا پايان مى‌يابد)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: اين آيه تتميم بيان اين معنا است كه فرمود: تدبير امر موجودات قائم به خداى سبحان است، و اين خود قرينه است بر اينكه مراد از كلمه امر در آيه،
شان است، نه امر در مقابل نهى.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «أَمر»، ص۷۱.
